Τρίτη 4 Ιουνίου 2013

Τιμητικός τόμος για τον Χρυσόστομο Τζημάκα





        Αφιέρωμα Τιμής και Μνήμης στον Χρυσόστομο Τρ. Τζημάκα
Διακονητή της Επιστήμης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών
          Έκδοση του Συνδέσμου Βογασιωτών Θεσσαλονίκης
                  «Ο Άγιος Κωνσταντίνος», Θεσσαλονίκη 2012 
                                     ISBN 978-618-80325-0-7

Mε αρκετή καθυστέρηση, τρία και πλέον χρόνια από την εκδημία του, εκδόθηκε πρόσφατα σε 500 αντίτυπα το «Αφιέρωμα Τιμής και Μνήμης στον Χρυσόστομο Τρ. Τζημάκα, Διακονητή της Επιστήμης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών» με δαπάνη του Συνδέσμου Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Άγιος Κωνσταντίνος». Τον λιτό αυτό αφιερωματικό τόμο, με έκταση 90 περίπου σελίδων, επιμελήθηκε η οικογένεια του αείμνηστου Χρυσόστομου. 
  
    Η ύλη που επιλέχθηκε προς δημοσίευση, ταξινομήθηκε σε επιμέρους κεφάλαια όπως πχ. αυτό που συγκεντρώνει εκφωνήσεις κατά την ημέρα του αποχαιρετισμού (επικήδειοι λόγοι φίλων, συναδέλφων και συνεργατών), πολλά κείμενα μνήμης που δημοσιεύθηκαν σε έντυπα της βόρειας Ελλάδας (εφημερίδα ΟΔΟΣ, εφημερίδα «Το Βογατσικό», περιοδικό «Ελιμειακά», περιοδικό «Ιατρικά θέματα» του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης κλπ) ή λόγους που εκφωνήθηκαν κατά το ετήσιο μνημόσυνο στις 21 και 22 Αυγούστου 2010 σε Καστοριά/ «Μαυριώτισσα» και στη γενέτειρα Βογατσικό. Στο βιβλίο παρατίθεται ένα αρκετά κατατοπιστικό βιογραφικό σημείωμα του αοίδιμου Χρυσόστομου ενώ τις σελίδες κοσμούν αρκετές ασπρόμαυρες φωτογραφίες ζωγραφικών ή άλλων έργων του, καθώς και χαρακτηριστικά δικά του πορτραίτα.

     Σε όλα τα κείμενα που συναντά κανείς σ’ αυτό τον τόμο ένα εξαιρετικό αίσθημα υψώνεται πάνω και πέρα από την συντριβή και την οδύνη της απώλειας: Ο θαυμασμός κι η λατρευτική αγάπη που ενέπνευσε ο σημαντικός αυτός άνθρωπος σε φίλους, συνεργάτες και συντοπίτες ξεπηδούν αβίαστα μεσ’ από κάθε φράση. Μια μέθεξη των επιγόνων πάνω στην πνευματική διαθήκη εκείνου. 



     Ο Χρυσόστομος Τζημάκας, που ορφάνεψε διπλά και πρόωρα την γενέτειρα, την ίδια χρονιά που έφυγε κι ο άλλος Διόσκουρος και σημαντικός Βογατσιώτης ο Γ. Γκολομπίας, αποδείχθηκε  ά ρ ι σ τ ο ς  σε ότι κι αν καταπιάστηκε. Ένας Ηomo Universalis της αναγέννησης μεταφερμένος στον τωρινό χρόνο, ένας άνθρωπος έξω από τις εποχές. Ιδεαλιστής, μελίχιος, εγκρατής, εύστροφος, σεμνός, ολιγαρκής, μετρημένος, αριστοκρατικός, γοητευτικός άνθρωπος, παθιασμένος με τις εκάστοτε ενασχολήσεις του και απίστευτα εργατικός. Σε όλους τους τομείς: Στην ιατρική όπου ως καθηγητής της Ιατρικής πρώτης βαθμίδας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο διέπρεψε ιδρύοντας το Βρογχοσκοπικό τμήμα, δημοσιεύοντας δεκάδες άρθρα και πρωτότυπες εργασίες σε Συνέδρια και περιοδικά εδώ και στο εξωτερικό και εκπαιδεύοντας σειρές ολόκληρες φοιτητών και νέων βρογχοσκοπιστών. 
       Στην εξαιρετική του επίδοση στη ζωγραφική τέχνη την οποία και εξέλισσε διαρκώς, στην κατασκευή αρχιτεκτονικής μακέτας (έργα του δωρήθηκαν και εκτίθενται στο Δημαρχείο Καστοριάς, στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και αλλού). Στο γραπτό λόγο η αρθρογραφία του Χ.Τ. σε πνευματικά -θεωρητικά ζητήματα και αναζητήσεις, σε ζητήματα της επιστήμης, τα κείμενά του με λαογραφικό ή λογοτεχνικό περιεχόμενο διακρίνονταν για την απαράμιλλη γλαφυρότητά τους, την σοφή αίσθηση του μέτρου στην παρουσίαση των θεμάτων, την δεινή ευστροφία, την εύστοχη κρίση, το καυστικό χιούμορ και την σφαιρική σύλληψη. Αξίζει να αναφερθούμε και στο σημαντικό φωτογραφικό του τάλαντο χάρη στο οποίο στοιχεία της πολιτισμικής κληρονομιάς της πατρώας γης που πια έχουν χαθεί αποτυπώθηκαν έγκαιρα και διασώθηκαν σε διαφάνειες και φωτογραφίες . Το αρχείο αυτό δωρήθηκε σε ανύποπτο χρόνο στην βογατσιώτισα λαογράφο Αγνή Σταυρίδου η οποία διατηρεί ένα μικρό και ιδιότυπο λαογραφικό μουσείο του Βογατσικού στο σπίτι της στην Αθήνα.
      Στο εξώφυλλο του βιβλίου αντικρίζουμε με συγκίνηση μια φωτογραφία του Χρυσόστομου που με την αγκαλιά ολάνοιχτη και φορώντας χρωματιστό καλοκαιρινό πουκάμισο περιμένει στο έμπα του χωριού δίπλα στην πινακίδα που γράφει : “Βογατσικό”. Βαθύτατος ο συμβολισμός της φωτογραφίας αυτής, από τις στερνές που αγαπούσε κι ο ίδιος όπως πληροφορήθηκα. Αυτόματα μας φέρνει στο νου τον στίχο από την Παλαιά Διαθήκη «Ο γαρ τόπος, εν ω συ έστηκας, γη αγία εστί» (Έξοδος. 3. 5). Πράγματι ο άνθρωπος αυτός αγίασε τα χώματα αυτού του μικρού τόπου. Χάρισε, έδωσε, προσφέρθηκε. Και παράδειγμα στάθηκε η ζωή του όπως όλων των σημαντικών.

     Ευελπιστούμε για το μέλλον: Οι δικοί του άνθρωποι (ζεύγος Νίκου Νάτσινα και Σάσας Τζημάκα) να συνεχίσουν την στήριξη με την ευγενική τους χορηγία, την οποία σχεδόν έχουν θεσμοθετήσει, τις εκδηλώσεις των «Δραγουμείων» κάθε Αύγουστο στο Βογατσικό, εκδήλωση που ο Χρυσόστομος εμπνεύστηκε και πρωτοοργάνωσε με αυτοθυσία και θέρμη. Ίσως έτσι κάθε καλοκαίρι ο Χρυσόστομος θα επανέρχεται ως ζων στο πολύβουο μελίσσι του Βογατσικού. Επίσης, να αξιωθούμε κάποια στιγμή να χαρούμε σε ξεχωριστό τόμο τα ανεκτίμητα, δημοσιευμένα και μη, διηγήματα και σπάνια βιωματικά αφηγήματα του Χ.Τ. που ο ίδιος πάσχισε να αποσώσει προτού πεθάνει και σχεδόν φαίνεται πως ολοκλήρωσε. Πρόκειται για κείμενα αναμνήσεων γεμάτα νοσταλγία, κριτική αναδίφηση του παρελθόντος και αποτίμηση του ιστορικού παρόντος, διαποτισμένα από τον χαρακτηριστικό εκείνο και ανάλαφρα ειρωνικό τρόπο που διέκρινε τον θυμόσοφο αυτόν ευπατρίδη.

    Θα εξομολογηθώ κλείνοντας τον μικρό σχολιασμό και μια βαριά αίσθηση που με συνέτριψε ξεφυλλίζοντας το βιβλίο: ο λόγος για το δημοσιευμένο κείμενο με τον τίτλο «Περίπατοι στη Φλωρεντία –Συνάντηση με τον Χρυσόστομο Τζημάκα και Αποχαιρετισμός», που υπογράφει ο γράφων http://xartokoptis.blogspot.gr/2013/06/blog-post_2.html ]. Πρόκειται προφανώς για κείμενο απέραντης και ανεπιτήδευτης αγάπης, δηλωτικό σεμνής μαθητείας κάτω από τον ίσκιο ενός μεγάλου.  Το κείμενο όμως αυτό βρέθηκε να καταλαμβάνει με ενοχλητική πληθωρικότητα σχεδόν το ένα δέκατο (!!!) του συνολικού όγκου των κειμένων που δημοσιεύονται στον τόμο αυτόν και τα οποία υπογράφει μια πλειάδα σημαντικών ανθρώπων. Δυστυχώς το συγκεκριμένο κείμενο σήμερα φαντάζει εξαιρετικά φλύαρο, απερίσκεπτα εκτεταμένο και πομπώδες. Στέκει όμως και φριχτά αμήχανο δίπλα σ’ ένα ταπεινό-και άτεχνο θα ‘λεγε κανείς - όμως πολύ συγκλονιστικό ποίημα, ενός λαϊκού βογατσιώτη ποιητή, απόφοιτου μόλις του Δημοτικού, του φίλου μου Γιώργου Μπέκου και στενού συγγενούς (εξαδέλφου) του Χρυσόστομου. Έχει σαν τίτλο «Το χωριό σαν μάνα μοιρολογάει για τον χαμό του Χρυσόστομου Τζημάκα» (είμαι σίγουρος: ο Γ. Μπέκος δεν έχει διαβάσει Οδυσσέα Ελύτη αλλά γιατί αυτό ευθέως παραπέμπει στο «Άσμα ηρωϊκό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας» εκείνου;). Κλείνω μ’ αυτούς τους συγκλονιστικά αθώους και αμόλευτα αγνούς στίχους από το ποίημα:


                    (…) «Σεμνά -σεμνά μου μίλαγες, σεμνά με σεργιανούσες
                    Στους δρόμους όπου τριγύριζες πάντα κάτω κοιτούσες
                    Πολλές φορές σε πίκρανα, μάρανα την καρδιά σου
                    Μα κι όταν ήσουν μακριά, ήμουν εκεί κοντά σου
                    Δεν θα φανείς στην αγορά, δε θα διαβαίνεις τα στενά
                    Να παίρνουμε όλοι χαρά, από τα λόγια τα μεστά» (…).

     Άμποτε Χρυσόστομε ν’ αξιωθεί ο τόπος σου κι οι άνθρωποί του ν’ ανταποδώσουν! Που πάει να πει να συνεχίσουν κρατώντας το νήμα από την άκρη που τους άφησες! Αλλά, βαριά πολύ η κληρονομιά σου… Δύσκολο!

                                                         Νώντας Τσίγκας,  Θεσσαλονίκη 13.2.2013

                    

                           Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "ΟΔΟΣ" της Καστοριάς  αρ. Φ. 679

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου