Δευτέρα 26 Οκτωβρίου 2015

"V o g a t s i k o s t o r i e s"



[…] Και το μεγάλο σπίτι που αγαπούσες
άλλους καιρούς θυμάται μακρινούς.

Είναι όλα τόσο απίστευτα κοντά,
που θα μπορούσαν να υπάρξουν πάλι:
μυθιστορήματα παλιών περιοδικών
κι ο βαθύς ύπνος της Κλειώς και το μαγκάλι,

και το ρολόι, μετρώντας ώρες που πέρασαν.


Στυλιανού Αλεξίου από το ποίημά του «Χειμώνιασε», 
της συλλογής Στίχοι επιστροφής, εκδόσεις  Στιγμή 2012.







Είχα κι άλλοτε αναφερθεί στην φωτογραφική αθόρυβη συγκομιδή της Ελένης Μπλιάγκα από το blog.
Τούτη τη φορά συνάντησα φωτογραφίες της στο fb , σελίδα που με το όνομα Vogatsikostories διαχειρίζεται η ίδια (συχνά βλέπω πως και μερικοί άλλοι αναρτούν φωτογραφίες εκεί δικές τους και  κυρίως παλαιές. Φαίνεται τέλος πάντων πως υπάρχει μια κινητικότητα οπωσδήποτε ελπιδοφόρα). 


Τί να πω; Πως "συγκινήθηκα"; Φυσικά δεν αρκεί... Τα λόγια περισσεύουν αφού με τις εικόνες ξύπνησαν με μιας αναμνήσεις πολύτιμες, κι ήρθαν μυρωδιές, ήρθαν γνώριμοι ήχοι, γήϊνα, χωμάτινα πράγματα ζωντάνεψαν. Ένα φως μελαγχολικό αλλά και με θερμότητα, χρώματα του Φθινοπώρου στο απόβροχο. [Κι άλλοτε αυτά όργωναν το μέσα κι  έκοβαν -λεπίδια. Κι άλλοτε μαλάκωναν μπάλσαμο...]. 

Κι ένιωσα πως ξαναπερπάτησα τις περιποιημένες και πολυκαιρισμένες αυλές (τα "νουβουρούδια") με τα χρυσάνθεμά τους, τα καλοσκουπισμένα (=φουκαλ'τζμένα) ώσπου να γδάρει ή πέτρα τους πλακόστρωτα, τα φιλοπερίεργα γατιά τους να κόβουν βόλτες. 


Κι αντίκρισα ξανά τα σπίτια με την ώχρα και το λουλάκι. Και τους  νοτισμένους τοίχους τους χάιδευα. 
Κι ένιωσα πως με φίλευαν γλυκό στο τάσι κύβους διάφανους κρύσταλλο κολοκύθι και κυδώνι στο ρεντέ, και φαΐ ζεστό και μπρούσκο κρασί της απαντοχής γυναίκες αεικίνητες. Εμένα τον ξένο πια και άπατρι δια βίου...

Έργο άγιο της Ελένης που, με τεντωμένη τη χορδή της ευαισθησίας και μιας αισθητικής κατακτημένης το βλέμμα, μας δείχνει ξανά το δρόμο όχι μονάχα της -απέλπιδος- νοσταλγίας για ότι πέρασε αλλά μας φανερώνει αυτό που αιωνίως ισχύει:
Πως "όσοι φυλάγουν Θερμοπύλες" (και μη φανταστείτε τίποτα μεγαλόπνοα και πομπώδη ή ηρωϊκά πράγματα!) "είναι αλλού". 

Μα σίγουρα δεν κατοικούν στην μεγάλη πόλη...


"Η κυρά Βασιλική.". Μην πείτε πως δεν συναγωνίζεται έναν Βερμεέρ αυτή η φωτογραφία...



Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2015

Μικρή πινακοθήκη για το Βογατσικό



Μια μικρή "συλλογή". Μπορεί όχι ακριβή, όμως πολύτιμη σίγουρα. Έργα που συγκεντρώθηκαν από δω κι από κει συνθέτουν αυτήν την μικρή πινακοθήκη. Αλλοιώτικα από τις φωτογραφίες στη ζωγραφιά -όπως κι απ' όποιον κι αν είναι αυτή καμωμένη- υπάρχει μαζί κι η πνοή εκείνου που προσπαθεί να διασώσει πράγματα αγαπημένα. Οριοθετώντας αυθαίρετα, εξωραϊζοντας ίσως, εξιδανικεύοντας με τρόπο θρασύτατα υποκειμενικό. Έτσι, κάτι από ζωή, κάποιο μειδίαμα αιωνιότητας ξεπηδά μέσα από κάθε υψηλή η ταπεινή προσπάθεια. Κοινός δε τόπος όλων:
η  α θ ω ό τ η τ α  και  η  α γ ά π η ! 


1."Σπίτι στο Βογατσικό της Μακεδονίας", Ράλλης Κοψίδης



2. "Βογατσικό-τρίπτυχο", Χρυσ. Τζημάκας




 
3. Η γειτονιά στον Καζιουκουρα, Χρυσ. Τζημάκας




4. "Το ρολόι του Σχολείου", Γιώργος Απ. Μπλιάγκας



5. Σπίτι στα Μάρμαρα-στης Μπέλλας,  Μανώλης Μαρόκος




6. Ο Τζίτσκος, Ελένη Μπλιάγκα




7. Η πλατεία, Απ. Μυγδάκος





8. Στο Τζίτσκο, Απ. Μυγδάκος




9. "Οι Γιαννάδες", Πόλυ Μπλιάγκα




10. Ερείπια της οικίας Τζίφρα, Νώντας Τσίγκας





11. Οικία Νικ. Κοντσιώτη, Νώντας Τσίγκας


Πληροφορίες για τα έργα

έργο 1. Από το Λεύκωμα του Ράλλη Κοψίδη "Σπίτια απ' την Ελλάδα" , 1973.

έργο 2. Χρυσόστομου Τρ. Τζημάκα "Βογατσικό-Τρίπτυχο" Πρώτο βραβείο στην 1η Διεθνή Έκθεση Ιατρών Καλλιτεχνών το 2004 στην Αθήνα.

έργο 4. Γιώργος Μπλιάγκας, Το [κατεδαφισθέν και εξαφανισθέν] ρολόι του Δημ. Σχολείου. Εξώφυλλο στο ημερολόγιο 1995 -Σχέδια για το Βογατσικό, του Συνδέσμου Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης "Ο Άγιος Κωνσταντίνος"-επιμέλεια: Ν. Τσίγκας.

έργο 5. Μανώλης Μαρόκος , Μικτή τεχνική. Από παλαιότερη ιστοσελίδα του ζωγράφου στο διαδίκτυο.

έργα 7 & 8. Απ. Μυγδάκος. Aπό το διαδίκτυο στο facebook της Ελένης Μπλιάγκα vogatsikostories.

έργα 10 &11. Νώντας Τσίγκας.  Είχαν συμπεριληφθεί στο ημερολόγιο 1995 του Συνδ. Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης. Το υπ. αριθ. 10 είχε χρησιμοποιηθεί στη σύνθεση του εξωφύλλου του βιβλίου του αείμνηστου Αρεοπαγίτη Παρμενίωνα Τζίφρα "πορεία ζωής" , έκδοση 1996, Αθήνα [ερήμην μου-δεν αναφέρεται πουθενά ...η "πατρότητα" του σχεδίου!].


 

Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2015

Λίτσα [Ευλαλία] Μουράτη (1978-2015)






[...] τρέχω στης  ρέμβης σου το μελαγχολικό μπαλκόνι
να σε προφτάσω
του αποχωρισμού την τελευταία γωνία
να στρίβεις
καθώς κινείς αδιόρατα το χέρι
να μ΄αποχαιρετάς, πλησίστια
ωραία το δέμας
με το χορευτικό της πρώτης
νιότης σου το βήμα
με τα χρυσά μαλλιά σου
ν' ανεμίζουν
σινιάλο η άκρη της φαρδιάς σου
φούστας
να αιωρείσαι σε χρυσές νεφέλες
και να λάμνεις
προς θάλασσες ακύμαντες
ως ναύα καλοτάξιδη - [...]

                                         Νιόβη Παπαδημητρακοπούλου,
  "Ναυσικά ", κούνια μπέλα, ποιήματα 2015 
  
  

Έκανα μέρες ώσπου να μπορέσω να γράψω δυό λέξεις. Και πιάνω τώρα να λέω για τον ζωηρό σκίουρο στο έμπα του χωριού που έπαιζε άφοβος και ανυποψίαστος μέσα στο δρόμο. Ένα μεγάλο καρύδι που βρήκε πάνω στην άσφαλτο κυλώντας. Ούτε και για τη βροχή που κρέμονταν από πάνω δεν νιάστηκε ούτε και για μας, τα εποχούμενα διαβατάρικα όντα . Με κατεβασμένο το τζάμι πήγαινα. Ν' ακούω την απλωμένη σιωπή. Μαλάκωσε την ψυχή μου από βάρος ασήκωτο η θέα αυτού του μικρού ζώου...

Για τον μαζεμένο κόσμο -ω, κοινότητα των ανθρώπων αληθινή ξάφνου μαθαίνω πως υπάρχεις- ας μην πω. Ούτε για τους συντριμμένους δικούς σου θα βρώ τα λόγια που πρέπει να πω. Ούτε ακόμα και γι' αυτήν την σπαρακτική Σοφούλα (ή μήπως Εκάβη;) μάνα σου. Για σένα που στον ανθό κόπηκες και τώρα μέσα σε άνθη αφημένη... 

Κι αλήθεια πως τόσα χρυσάνθεμα μώβ, κίτρινα, κόκκινα, άσπρα πως. Σου τα μάζεψε ο Οκτώβρης;  Δεν ήταν αυτό που έβλεπα φέρετρο. Mα σύνθεση χρωματικών εκρήξεων και αναμίξεων [χώματος, προσώπων, ουρανών!!!]. Ολοένα κινούμενης ζωής θέαση -ωστόσο καθηλωμένης σε καμβά-  έμπνευση του Βικέντιου Βαν Γκόγκ που παρηγορεί κάθε ψυχή. Κι αυτήν που βλέπει κι αυτήν που έφυγε. 

Δεν θα μιλήσω για τους σπασμούς, τους λυγμούς, το δρόμο των δακρύων ως εδώ. Ούτε και για τον παπά που φανερά δυσανασχέτησε και με λόγια το είπε πως τάχα ο τελευταίος ασπασμός είναι για τον νεκρό κι όχι για παρηγοριές στους ζωντανούς συγγενείς (νύχτωνε κι ερχόταν ξανά βροχή, βιάζονταν ο καημένος). Για του "γλιτωμού" σου -τάχα- τη φυγή αν πω ψέματα πάλι θα είναι. 

Και δεν έχω πια καμιά άλλη απόδειξη που να ιστορεί τη θλίψη και το άδειο εκείνης της μέρας παρά μονάχα αυτές τις δυό γατούλες της πλατείας του χωριού.
Που έμοιαζαν απόλυτα να νιώθουν τον πόνο από τα νιάτα που θερίστηκαν. Και τις αγκαλιές που άδειασαν... 


φωτογρ. Ν. Τσίγκας





Παρασκευή 2 Οκτωβρίου 2015

Λύντια & Νίκος ξανά μαζί...



Στη Θεσσαλονίκη
-στην Βασ. Όλγας  108 [Πολιτιστικό Κέντρο ΜΙΕΤ] ο Νίκος Δραγούμης
-στην Τσιμισκή  11 [Βιβλιοπωλείο ΜΙΕΤ] η Λύντια Μπόρζεκ


Πόσο συγκινητική αυτή η συνάντηση δύο ανθρώπων και δύο έργων... μου θύμισε το δημοτικό τραγούδι με το αδικοχαμένο ζευγάρι και τα κυπαρίσια στους τάφους τους που τα σμίγει ο άνεμος: "δεν φιληθήκαν ζωντανά - φιλιούνται πεθαμένα".

Νίκος Δήμου [σχόλιο για  την "ανάρτηση" αυτήν] 



Έγιναν τα εγκαίνια των δυό παράλληλων εκθέσεων του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη (αντίστοιχα στις 30/9  &  1/10) για τον Νίκο Δραγούμη  και την Λύντια Μπόρζεκ που θα διαρκέσουν η μεν πρώτη μέχρι  τις 29/11  η δε  δεύτερη μέχρι τις 24/10. 

Νίκος Δραγούμης - Ο Οδοιπόρος
Η έκθεση για τον Νίκο Δραγούμη μεταφέρθηκε από την Αθήνα  -όπου και γνώρισε μεγάλη επιτυχία- ενώ αυτή της Λύντια παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό για πρώτη φορά εδώ.

Δυό άνθρωποι που ένωσαν τις ζωές τους και την καλλιτεχνική τους δημιουργία μα χωρίστηκαν εξαιτίας της ψυχικής νόσου που άρπαξε τον Νίκο από τον κόσμο και την Τέχνη του, ξανασμίγουν σε μια πόλη όπου δεν έζησαν ποτέ...

Νίκος Δραγούμης, Η εκκλησία στον Κοκκιναρά- συλλογή  Μ. Φ. Δραγούμη.
Οι δυό εκθέσεις οργανώθηκαν άψογα από το επιτελείο και τους συνεργάτες του ΜΙΕΤ κάτω από την προσωπική φροντίδα του προέδρου του ιδρύματος  κ. Διονύση Καψάλη. Η συστηματική έρευνα, η αξιοποίηση πηγών, ακόμα και η ανακάλυψη έργων των δυό ζωγράφων έγινε από έναν εξαιρετικό κύριο: τον γιατρό Νίκο Παΐσιο έναν ιδιαίτερα σεμνό και αθόρυβο άνθρωπο  [ δεν κρύβω πως σαν διέκρινα την μεθοδικότητα της δουλειάς του και την ποιότητα του αποτελέσματος που μας φανέρωσε σ' αυτήν την έκθεση, θυμήθηκα  έναν άλλο γιατρό με παρόμοιο πάθος : τον Γ. Γκολομπία...].

Γίνεται εμφανές πως ο Νίκος Παΐσιος εργάστηκε πολύ σκληρά, δεν φείσθηκε χρόνου ή μόχθου, άοκνα μετακινήθηκε, ταξίδεψε παντού -βρέθηκε ακόμα και στα περίχωρα της Προβηγκίας και όχι μόνο- προσπαθώντας να ανακαλύψει ίχνη 

Στη  φωτογραφία  δίπλα: O Μάρκος Δραγούμης με τον (...μαθητή του στο Ελληνικό Κολλέγιο) διευθυντή του ΜΙΕΤ ποιητή κ. Διονύση Καψάλη.


της ζωής και του έργου του Νίκου Δραγούμη,  συνέλεξε προφορικές μαρτυρίες  και ντοκουμέντα,  ταξινόμησε και οργάνωσε το υλικό του, κατάστρωσε χρονολογικούς πίνακες.  Το πολυσέλιδο κείμενο του, που περιλαμβάνεται στον κατάλογο για τον Νίκο Δραγούμη κάτω από τον λιτό  τίτλο "Νίκος Δραγούμης", αφήνει να φανεί η συγκίνηση, η σοβαρότητα και η αγάπη με την οποία έσκυψε ο άξιος ερευνητής πάνω στην αντιηρωϊκή και βυθισμένη στην αφάνεια, την καθημαγμένη από την ψυχική ασθένεια  και τις κοινωνικές συμβατικότητες μορφή του Νίκου Δραγούμη που πέθανε στα 1933 στο Δρομοκαΐτειο των Αθηνών. 



Στη  φωτογραφία  δίπλα: Κατάλογοι της έκθεσης για την Λυδία Μπόρζεκ στο βιβλιοπωλείο του ΜΙΕΤ και φορτωμένη νεραντζιά στην Αγίου Μηνά!


Πλήθος μαρτυριών, ενδελεχής τεκμηρίωση, ολοκαίνουργια στοιχεία καθώς και μια αξιοπρόσεκτη αισθητική προσέγγιση-κριτική ανάλυση των έργων του ζωγράφου, αφήνουν ζωηρό το χνάρι της ερευνητικής προσπάθειας του  Νίκου Παΐσιου.


Λύντια Μπόρζεκ , Μια Ρωσίδα
Μέγιστη υπήρξε και η συμβολή του Μάρκου Δραγούμη  -που δεν τόχει ποτέ κρύψει ότι εγγύτερο πρότυπο για τη ζωή του στάθηκε αυτός ο "ιδιόρυθμος" θείος του που δεν πρόλαβε να γνωρίσει- ο οποίος και προμήθευσε τον ερευνητή με πλούσιο αρχειακό υλικό (φωτογραφίες, έγγραφα, επιστολές κλπ) και πρόσφερε, ώστε να εκτεθούν, πολλά έργα του Νίκου και της Λύντια που ανήκουν στην προσωπική του συλλογή.

Aποτελέσματα λοιπόν, της πολύχρονης αυτής έρευνας του Ν.Π., υπήρξαν οι δυό αυτές σημαντικές εκθέσεις ,  ο ογκώδης και πολύ φροντισμένος κατάλογος  "Νίκος Δραγούμης ο ζωγράφος" (πωλείται προς 35 Ευρώ κι αξίζει τα λεφτά του) , το μικρό πολυτελές βιβλιάριο Lydia Borgek , Μια ρωσίδα ζωγράφος- από το Παρίσι στη Ελλάδα που έγραψε και επιμελήθηκε και πάλι ο Νίκος Παΐσιος (και που ...διανέμεται δωρεάν!!!)  καθώς και το διάρκειας 30 λεπτών ντοκυμαντέρ της Κλεώνης Φλέσσα "Νίκος Δραγούμης, ένας ζωγράφος στη σκιά της ιστορίας" (πωλείται στα εκθετήρια μόνο με 8 ευρώ αλλά και προβάλλεται στα πλαίσια της έκθεσης).

Πλούσιος πολύ φεύγει κανείς απο τέτοιες 
μ υ σ τ α γ ω γ ί ε ς
  (δεν θέλω να τις ξαναπώ "εκθέσεις").


Λυδία Μπορζεκ, Αγελάδες σε ελαιώνα

Φωτογραφίες Νώντας Τσίγκας