Πέμπτη 29 Μαΐου 2014

"The Dark Viola"


Ένας μουσικός επίλογος στο "Άπατρις"

   (η μεγαλύτερη ανταμοιβή του "Εν Βογατσικ"…)





                        Viola : Thanasis J. Pantazides
                                                           Minneapolis-Minesota,U.S.A.


" ΥΓ1. Ευχαριστώ τον "εξάδελφό" μου Γιάννη Πανταζίδη  (στην πραγματικότητα είναι θείος μου αλλά καθώς είναι μικρότερος μου δεν μου πάει να τον αποκαλέσω "θείο"...) που με πήρε αμέσως τηλέφωνο από την Μινεσότα των ΗΠΑ ...θορυβημένος για την αιφνίδια διακοπή... λίγα λεπτά αφότου είχα αναρτήσει τα σχετικά... Λυπάμαι που τον λύπησα!"    



 Ok see what the heck...so now in greekglish

First sorry for the English, but when I send messages in Greek they show up as question marks.

I prefer the word
"exatherfos" since it includes the word “atherfos" which is how I feel about you Nonta.

Ok maybe this will cheer you up it’s Thanasi’s latest recital*. Enjoy and please continue with hartokoptis as it is a beautiful connection to the homeland." 


                                         Yannis


 * Δεν είναι φυσικά αυτό "το πρόσφατο ρεσιτάλ" που γράφει ο Γιάννης. Για κάποιον περίεργο λόγο δεν κατάφερα να το κατεβάσω στο blog από το You tube. Βρήκα και σαν πιό ταιριαστό για την περίπτωση το "The Dark Viola...
Ωστόσο το βίντεο βρίσκεται εδώ.




Τετάρτη 28 Μαΐου 2014

Άπατρις...


Πανηγυρική είσοδος λεωφορείου του ΚΤΕΛ [φωτ. αρχείο Ν. Τσίγκα ]

Σχεδόν ένα χρόνο μετά...

Οι ελπίδες πως αυτό το blog (μοναδικό στον ...κόσμο με θέμα το Βογατσικό και με συνέπεια, ομαλή συχνότητα εμφάνισης θεμάτων, αρκούντως εξοντωτική για τον εμπνευστή του) θα αποκτήσει κάποια σημασία για τους βογατσιώτες και την ομογένεια, αποδείχτηκαν όνειρα θερινής νυκτός. Έτσι, η σελίδα αυτή, κλείνει οριστικά και πρόωρα τον κύκλο της. Υπάρχουν κι άλλα πράγματα να νοιαστούμε στη ζωή μας...

Δεν χρειάζεται να εξηγήσω πολλά: Οι βογατσιώτες έδειξαν προ πολλού -και για τα καλά!- τις διαθέσεις τους  γυρίζοντας με σημασία τα νώτα και στο blog και στο -οποιοδήποτε έργο μου ακόμα κι αυτό που είχε σαν θεματική του το χωριό και τους ανθρώπους του-.

Νιώθω κάποια ελευθερία αλλιώτικη οριστικά πια αποκομένος από δεσμά.
Και τώρα: Ά π α τ ρ ι ς! 
Ορίστε μια λέξη κόλαφος, μια λέξη ρετσινιά απάνω μου αλλά πάντως μια λέξη εύστοχη για την περίπτωση. Αυτή πράγματι ταιριάζει! Η μάκρυνση, η αποχώρηση, η οδυνηρή απαλειφή...

Η παραπάνω φωτογραφία είχε επιλεγεί να μπει σαν εξώφυλλο στο 100ο φύλλο της εφημερίδας "Το Βογατσικό" και σήμανε την οριστική μου αποχώρηση από τη σύνταξη της εφημερίδας πριν από σχεδόν είκοσι χρόνια. Ξαναμπαίνει και τώρα...

Το ποτήρι ξεχείλισε μ' αυτό
Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ πόση μικρότητα, αγνωμοσύνη ή βλακεία έκρυβαν μέσα τους οι -πολλαπλώς και σε κάθε περίσταση- ευεργετηθέντες... 
Αλλά και πόση δύναμη είχαν οι τιποτένιοι! 
Και πόση σοφία έκρυβε το ρήμα του Ευαγγελίου: "μηδέ ρίπτετε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων" (Ματθ. 7, 6).

Αποχαιρετώ με θυμό και λύπη μεγάλη. Και παραδίδω αδρανές το blog στην όποια σχολαστική περιδιάβαση κάθε επισκέπτη. 
Για όποιον δεν φοβάται τις αράχνες, τις μνήμες ή τα μαυσωλεία ερμητικά και ιδανικά φυλαγμένων "τόπων"... Για όσον καιρό υπάρχει διαθέσιμη γωνιά στο διαδίκτυο, για όσον καιρό έστω και ένας θα νοιάζεται...
Αυτά!
Και φυσικά ένας Μαγιακόφσκι είναι ότι πρέπει για το τέλος:  




                  Α Π Ο Χ Α Ι Ρ Ε Τ Ι Σ Μ Ο Σ


Ότι λιανά μου μείναν του ταξιδιού θαν τ’αφήσω.

Τι ώρα απόψε το τραίνο φεύγει για Μασσαλία;

Το Παρίσι, τσιμπούρι, μ’ έχει πάρει από πίσω

Με την σαν παραμύθι –του- φαντασμαγορία.



Χαιρετούρες!.... Τα μάτια έχουν βουρκοδακρύσει.

Πάει να σπάσει η καρδιά μου. Οι σφυγμοί μου χαμός. Χα-
λάλιζα ζην και θνήσκειν εδώ, στο Παρίσι,

Αν δεν ήταν εκείνα τα χώματα, η Μόσχα!



(Βλαδίμηρος Μαγιακόφσκι «Φυσώντας των σπονδύλων μου το φλάουτο»  μτφρ. Γιώργος Κεντρωτής)



Άγιος Νικόλαος. (Φωτογρ. ΓΡΗΓ. ΠΕΧΛΙΒΑΝΟΣ)

ΥΓ1. Ευχαριστώ τον "εξάδελφό" μου Γιάννη Πανταζίδη  (στην πραγματικότητα είναι θείος μου αλλά καθώς είναι μικρότερος μου δεν μου πάει να τον αποκαλέσω "θείο"...) που με πήρε αμέσως τηλέφωνο από την Μινεσότα των ΗΠΑ ...θορυβημένος για την αιφνίδια διακοπή... λίγα λεπτά αφότου είχα αναρτήσει τα σχετικά... Λυπάμαι που τον λύπησα!

ΥΓ2. Ο ξεχωριστός Νίκος Δήμου μου έγραψε:
Αχ Νώντα, μου κάνει εντύπωση πως ξαφνιάστηκες. Εδώ και δεκαετίες κατάλαβα πως παίρνοντας πρωτοβουλίες όχι μόνο δεν κινητοποιούσα κανένα - αλλά ενοχλούσα. Κι έτσι, πολύ νωρίς, παράτησα κάθε προσπάθεια...
Nikos Dimou, Athens, Greece



YΓ3.
Κρίμα, αλλά έτσι είναι, ουδείς προφήτης στον τόπο του....
Διαμαντής Καράβολας
εκδόσεις-βιβλιοπωλείο Φαρφουλάς  








Σάββατο 10 Μαΐου 2014

Πληθωρισμός εκκλησιών ...



   ΜΙΑ "ΕΝΣΤΑΣΗ"...

 
   Kαι μία ...και δύο και ...τρεις εκκλησιές στον ίδιο χώρο!



"(...) Γύρω στο Μπογατσικό, στα ξεροβούνια που το φυλάγουν, είνε 11 εκκλησίες (πολιούχοι). 11 άγιοι και άγιες φυλάγουν το χωριό από τους βαρβάρους ο ΄Αγιος Θωμάς, ο ΄Αγιος Γεώργιος, ΄Αγιος Αθανάσιος, Προφήτης Ηλίας, ΄Αγιος Ιωάννης, Άγιος Νικόλαος, ΄Αγιος Κωσταντίνος, η Παναγία στ’ αμπέλια και η Παναγία στο Σάντοβο, ο Άγιος Θεόδωρος και ο ΄Αγιος Δημήτριος.

  Πήγα στον Άγιο Νικόλαο και στον Άγιο Κωσταντίνο. Ο ΄Αγιος Νικόλαος είνε χτισμένος στα 1753. Από την Μπόμπουστη ένας παπάς του Μπογατσικού, που λειτουργούσε εκεί, έφερε ένα θυμιατήρι και βρίσκεται τώρα στη εκκλησία αυτή. Ο παπάς λέγουνταν Παπαζαμπούνης. Σ’ αυτές τις εκκλησίες πηγαίνουν οι γυναίκες και ανάβουν τις καντήλες δηλαδή δεν της αφήνουν να σβήνουν ποτέ (...).


(...) Μέσα στο χωριό εκκλησίες είνε (όπου εκκλησιάζονται οι άνθρωποι και τώρα) δύο μόνο, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος και κοντά το παρεκκλήσι του Νικάνορος- και η εκκλησία των Αγίων Αποστόλων (καθολική) που έχει κοντά τα παρεκκλήσια της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Χαραλάμπους.
                                                    Ίων Δραγούμης, 7 Αυγούστου 1903- Ημερολόγια

 
Παρά πέρα άμα ανέβηκε τον όχθο είδε αριστερά, πίσω από τ΄αμπέλια, το Βογατσικό τριγυρισμένο από ξεροβούνια που στις ράχες είναι βαλμένες ένδεκα εκκλησιές σα για να φυλάγουν το χωριό. Οι Μπογατσιώτισσες ανεβαίνουν κάθε μέρα στα ξωκκλήσια αυτά και πηγαίνουν λάδι στις καντήλες να μη σβήσουν.
                                                     Ίων Δραγούμης , Μαρτύρων κι ηρώων αίμα.





     Άλλα χρόνια βέβαια τότε. Το παράξενο είναι πώς "επί Τουρκοκρατίας" το Βογατσικό δεν είχε αποκτήσει ούτε έναν μιναρέ και παρουσίαζε αυτόν τον πληθωρισμό από μικρά ξωκκλήσια στην ύπαιθρο κι εκκλησιές μέσα στο χωριό. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί πως οι συνωμοτικές συναντήσεις του Παύλου Μελά με τους πράκτορες του αγώνα στο Βογατσικό έγιναν στο ξωκκλήσι του Αγίου Αθανασίου απ' όπου υπάρχει εξαιρετική και ανεμπόδιστη κατόπτευση της περιοχής. 

Μετά την απελευθέρωση το Βογατσικό διέθετε  ...δώδεκα παπάδες(!!!). Τότε οι ιερείς ήσαν σχετικά αγράμματοι επί το πλείστον και δεν αμοίβονταν από το κράτος. Απολύτως εξαιρετική υπήρξε βέβαια η  περίπτωση  του Παπαδήμου Οικονόμου [ο οποίος είχε σπουδάσει στο Βαρβάκειο Γυμνάσιο της Αθήνας  και ανέλαβε ως διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Βογατσικού το 1874. Δίδαξε επίσης σε Βλάστη, Μοσχόπολη και Κορυτσά όπου και διετέλεσε αρχιερατικός επίτροπος. Έλαβε ενεργό μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα ως πράκτορας Α΄Τάξεως και χειροτονήθηκε ιερέας κατά παράκληση των συμπατριωτών του  μετά τον θάνατο του ιερέα πατέρα του].

 Παρά την πληθυσμιακή ερήμωση που προέκυψε κατά τις επόμενες δεκαετίες, με βασική αιτία το μεγάλο κύμα της μετανάστευσης και την έκρηξη της αστυφιλίας στην Ελλάδα, ακόμα και μέχρι τη δεκαετία του ογδόντα στο Βογατσικό υπηρετούσαν δύο εφημέριοι κάτω από την δικαιοδοσία της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης. Έκτοτε υπάρχει μονάχα ένας  ιερέας αλλά και το χωριό δεν μετράει πια πάνω από 750 κατοίκους!.

Στο σημερινό Βογατσικό, στον σημαντικό αριθμό από μεγάλες και μικρές εκκλησίες που αναφέρει ο Ίων Δραγούμης εκατόν δέκα χρόνια πρωτύτερα, θα πρέπει να προσμετρηθούν:

- το μικρό παρεκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής στον "Ασυρτό" που ανεγέρθηκε με δαπάνες του αείμνηστου Δήμου Οικονόμου  

-ο ναός του Αγίου Νεκταρίου στην άλλη είσοδο του χωριού στη θέση "Πυροβολικό" που ανέγειρε ο αείμνηστος Παύλος Κουτσουλιώτης,  και

- το μικρό παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη του  Χρυσοστόμου, στη θέση όπου και τα ερείπια της ομώνυμης εκκλησίας, η οποία καταστράφηκε με την μεγάλη πυρκαγιά του Βογατσικού το 1912. Το παρεκκλήσιο αυτό ανεγέρθηκε με δαπάνη του αείμνηστου Α. Βαπορίδη (μάλλον το 1971).

Μεγάλη λοιπόν η έφεση των Βογατσιωτών στις χορηγίες που αφορούν την πληθωρική ντόπια ναοδομία...

Οι εκκλησίες και τα παρεκκλήσια στο Βογατσικό θα πρέπει να υπερβαίνουν πια τον αριθμό 20! Εν τούτοις πρέπει να αναφέρουμε ότι ενώ η μεν Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Κωνσταντίνος έχουν αναβαθμισθεί-ανακαινισθεί- υποστεί σημαντικές βελτιώσεις  οι υπόλοιπες εκκλησίες και παρεκκλήσια μοιάζει να έχουν αφεθεί. Με λύπη για παράδειγμα παρακολουθούμε την εγκατάλειψη της μικρής και παλαιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου με τις αξιόλογες τοιχογραφίες.Επίσης τα περισσότερα παλαιά εικονίσματα των εκκλησιών έχουν αφαιρεθεί για λόγους ασφάλειας από κλοπές από τους ναούς [και φυλάσσονται στην Ι.Μ. Σισανίου και Σιατίστης;] παύοντας να εξυπηρετούν πια τους όρους λατρείας  αλλά και την αισθητική του κάθε Ναού.  
Τέλος,θα πρέπει να σημειώσουμε πως η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου κατά το τελευταίο τρίτο του 20ου αιώνα "υποβιβάσθηκε" κατά κάποιον τρόπο σε παρεκκλήσιο ενώ το καθ΄εαυτό παρεκκλήσιό της -ο Ι.Ν. του Αγίου Νικάνορα- έγινε αναγκαστικά η κύρια εκκλησία (η "Απάν' ικκλησιά" σε αντιδιαστολή με την "Κάτ' ικκλησιά" των Δώδεκα Αποστόλων)...



Τα παραπάνω όμως δεν στάθηκαν ικανά να πτοήσουν έναν θερμό και εκλεκτό βογατσιώτη , τον ιερέα π. Γαλιλαίο Νικόλαο, μέλος της επιστημονικής κοινότητας των Οδοντιάτρων της Θεσσαλονίκης και  πολύ δραστήριο μέλος παλαιότερα των ιεραποστολών της "Αποστολικής Διακονίας της Ελλάδος", να οραματισθεί την ...θεμελίωση και ανέγερση ενός ακόμα ναού στο Βογατσικό!!!
Μέσα σε μια μικρή -όμως  περιεκτική καθ' όλα όπως και γλαφυρή- αναφορά του, πριν από τέσσερα σχεδόν χρόνια στην εφημερίδα το Βογατσικό , ο πατήρ Νικόλαος  αφήνει να εννοηθεί ότι παρόρμηση, και πόθος αληθινός υπήρξε αυτή του η πρωτοβουλία που ανέλαβε και  πια φαίνεται -ΔΥΣΤΥΧΩΣ-  διεκπεραιώνει με επιτυχία...
          
  Αντιγράφω ένα απόσπασμα : "(...) Το χτίσιμο μιας εκκλησίας έχει να κάνει πιό πολύ με την τρέλα παρά με την λογική. Κανείς λογικός άνθρωπος δεν αρχίζει το χτίσιμο μιας εκκλησίας εν μέσω οικονομικών περιστάσεων του παρόντος καιρού και αιώνος (...)"



Πράγματι... 
Όταν στο Βογατσικό έχουν κακοποιηθεί -στην ουσία αποψιλωθεί και κατακρεουργηθεί- κτίρια που χαρακτήρισαν την ντόπια ιδιότυπή του αρχιτεκτονική και προέκυψε αίφνης το παράδοξο να παρουσιάζονται πλέον σαν ..."σπίτια του Νυμφαίου" με πέτρινη και γυμνή την εξωτερική τους επιφάνεια τα νεοκλασσικού ρυθμού κτίρια της "Λέσχης" και του "Δημοτικού Σχολείου", μόνο και μόνο γιατί δεν υπήρχαν χρήματα για την επαρκή συντήρηση τους- όπως το σοβάντισμα και η επικάλυψή τους με χρώμα (εκείνο το λευκό, το σιέλ, και την ώχρα του Βογατσικού...),
Όταν απομακρύνεται, για ακατανόητους σ' εμένα τουλάχιστον λόγους, και πετιέται στα σκουπίδια το "Ωρολόγιον Πόλεως" του Δημοτικού Σχολείου, δωρεά κατά τη δεκαετία του '60 -με ερανική προσπάθεια- των ομογενών μας,
Όταν πάλι για λόγους οικονομικούς αφήνονται στην ...βουλιμία του "πανδαμάτορος" κτίρια όπως η "Οικία Κουλιούμπα" που θα μπορούσε ωραιότατα να φιλοξενήσει το Ιστορικό και Λαογραφικό Αρχείο Βογατσικού,
Όταν καμία δεν έχει ληφθεί μέριμνα για τον εξωραϊσμό και ανακούφιση των σιωπηλών και ταπεινών  Αγίων των βουνών που κάποτε καθημερινά οι Μπογατσιώτισσες τους άναβαν τα καντήλια και τους φρόντιζαν [σαν να μην προστάτευαν εκείνοι το χωριό και να ήταν αυτοί κατά κάποιον τρόπον οι ...προστατευόμενοι των κατοίκων του χωριού!].

Ναι, τότε αποτελεί τρέλα, και παρα-λογισμόν να χτίζεται ακόμα μια εκκλησία και μάλιστα σε στενάχωρο μέρος όπου ήδη υπάρχουν άλλες δύο!!! (και είναι δεν είναι ούτε τρία στρέμματα ο τόπος) και υφίσταται ουσιώδες πια πρόβλημα ακόμα και για τον ενταφιασμό των πεθαμένων μας. Ούτε αισθητική, ούτε λειτουργική, ούτε κάποια άλλη χρήσιμη λύση θα προσφέρει κατά τη σημερινή περίοδο ο ναός αυτός.

 Λυπούμαι που αναγκάζομαι να το εκφράσω δημοσίως  μα νομίζω πως αποτέλεσε ατόπημα -τουλάχιστον!-  η κατασκευή του. Τα χρήματα των ομογενών -που τα πρόσφεραν με το παραπάνω απ' ότι φάινεται κι αυτή τη φορά- η ξεχωριστή μεταδοτικότητα, η ζωτικότητα και αποφασιστικότητα του π. Νικολάου και η δυνατότητά του να εμψυχώνει σε κοινούς αγώνες το ποίμνιο της εκκλησίας, θα έπρεπε να διοχετευθούν στο χρήσιμο-ουσιώδες και σημαντικότερο. Και αυτό έμενε να κριθεί και να αποφασισθεί ποιό [πρέπει να] είναι για το σημερινό Βογατσικό...
 Μπορεί να μου αντιγυρίσει κανείς πως "ο λαός ήδη έκρινε και η εκκλησία ανταποκρίθηκε". Μακάρι να ήταν έτσι. Αλλά ακόμα κι αν έτσι είναι θεώρησα πως είχα υποχρέωση να εκφέρω στην ταπεινή μου γνώμη. Το Βογατσικό πλέον κινδυνεύει να αναδειχθεί σαν το χωριό χωρίς κατοίκους αλλά με αυτήν την πληθώρα των Αγίων σπαρμένη στο σώμα του να συμβολίζουν την παλιά του δόξα.


Αυτές άραγε τις εκκλησιές ποιός θα τις φροντίζει; Kαι ποιός θα εκκλησιάζεται σ' αυτές; Και τι θα απομείνει τελικά εκτός από την απολύτως αυτάρεσκη, και εν πολλοίς εγωϊστική, "ηθική και αισθητική" ικανοποίηση των δωρητών και των εμπνευστών της ανέγερσής τους;



                                                                                    NΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ