Σάββατο 10 Ιουνίου 2017

Το Βογατσικό στα τέλη του 19ου αιώνα...




Χάρτης της περιοχής  (1910!) με όλα τα τοπωνύμια στα Σλαβικά. To Βογατσικό ως Bogasko. Σημειώνεται και η θέση του γεφυριού της Σμίξης /ως Smiksi [ο χάρτης από το  blog Smerdaleos]

Ο Ταγματάρχης του Μηχανικού Νικόλαος Θ. Σχινάς γεννήθηκε το 1844. Κατά τό διάστημα 1886–1887 διετέλεσε Ταγματάρχης του Μηχανικού στο  Επιτελικ Γραφείο το Υπουργείου των Στρατιωτικών, Τχης ΜΧ στο Επιτελείο του Τρίτου Αρχηγείου, Διοικητής του Β΄ Τάγματος του Μηχανικού, ενώ στα 1897 είχε ήδη προαχθεί στον βαθμό του Αντισυνταγματάρχη ΜΧ. Κατά την ίδια περίοδο εκλέγεται Βουλευτής Βόλου. Αργότερα προήχθη στο βαθμό του Συνταγματάρχη και το 1909 υπηρέτησε με το βαθμό αυτόν ως Διοικητής στην Σχολή Ευελπίδων. Πέθανε το 1912.

Με εντολή του έλληνα Υπουργού των Στρατιωτικών επισκέφθηκε («περιηγήθηκε») ως κατάσκόπος τις τουρκοκρατούμενες περιοχές της Θεσσαλίας-Ηπείρου-Μακεδονίας. Την εμπειρία του κατέγραψε σε πέντε φύλλα (τόμους) από τους οποίους ο  πρώτος  εκδόθηκε το  1883 (δοιπορικαί ναμνήσεις τοι δοιπορικόν τς λλάδος κατά τε ξηράν κα θάλασσαν ν συνδέονται γεωγραφία μετ τς στορίας κα μυθολογίας τι). Από το 1886 μέχρι το 1887 εκδόθηκαν άλλοι τρεις τόμοι (Οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου Νέας Οροθετικής Γραμμής και Θεσσαλίας / Συνταχθείσαι τη εντολή του επί των στρατιωτικών υπουργού υπό Νικολάου Θ. Σχινά ταγματάρχου). Το 1897 εκδόθηκε και το Οδοιπορικόν Ηπείρου. Όλα του τα βιβλία τυπώθηκαν στον εκδοτικό οίκο Messager d’ Athenes με δαπάνη του υπουργείου Στρατιωτικών. 

Νικόλαος Θ. Σχινάς, Στρατιωτικός, & πολιτευτής (1844-1912).
Το σημαντικό έργο του Σχινά μας παρέχει πλήθος  πληροφοριών για τις υποδομές των περιοχών   [δημόσια κτίρια, πανδοχεία-χάνια, ελληνικά σχολεία ή ιεροδιδασκαλεία των οθωμανών (μεντρεσέδες), χώρους λατρείας (εκκλησίες, τεμένη, συναγωγές κλπ), κατάσταση και βατότητα των δρόμων, ύπαρξη εναλλακτικών διόδων ή γεφυρών κλπ]. Δίδονται επίσης πληροφορίες για την κτηνοτροφική και γεωργική παραγωγή των τόπων και καταγράφονται πληθυσμιακά ή άλλα αριθμητικά στοιχεία (που συχνά όμως ελέγχονται για την ακρίβειά τους). Το έργο αυτό οπωσδήποτε θα χρησίμευσε σαν πολύτιμος οδηγός σε πολλούς έλληνες στρατιωτικούς που αργότερα θα είχαν εμπλοκή στον Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908).
 
Το Βογατσικό ο Σχινάς φαίνεται πως το επισκέφθηκε δυο φορές. Την πρώτη φορά το προσέγγισε από το Σισάνι και την επόμενη ερχόμενος από Καστοριά περνώντας το περίφημο γεφύρι της Σμίξης. Το όμορφο -τρίτοξο- αυτό πέτρινο γεφύρι, πιθανότατα χτίστηκε κατά τη βυζαντινή περίοδο ή στα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Κατέρρευσε, μάλλον από διάβρωση στις βάσεις του, το 1928.
Σύμφωνα με εκτίμηση του Γιώργου Γκολομπία (ο οποίος συνέλεξε ιστορικά στοιχεία και πολλές προφορικές μαρτυρίες Βογατσιωτών, τα οποία και δημοσίευσε στα φύλλα 77,& 78 /Ιούλ. & Αυγ.-Σεπτ. & Οκτ.  1991 της εφημερίδας το Βογατσικό ) η περίπτωση της δολιοφθοράς (ανατίναξη των βάσεων) από κτηματίες της περιοχής  δεν θα πρέπει να ισχύει.

Αναπαράσταση του γεφυριού της Σμίξης [σχέδιο Ν. Τσίγκας]
 
Παραθέτουμε εδώ τα αποσπάσματα που αφορούν το Βογατσικό, το Σάντοβο και το γεφύρι της Σμίξης:



[…] το χωρίον Μπογασκόν

 έχον, 500 οικογενείας χριστιανικάς, μαγαζεία, 3 εκκλησίας, 4 χάνια, 80 κτηνών, 4 βρύσεις, χόρτον, οίνον και ολίγους δημητριακούς καρπούς. Από τούτου κατωφερής οδός έχουσα αριστερόθεν αμπέλους και δεξιόθεν υπερκείμενον πετρώδες και γυμνόν έδαφος, φέρει μετά ½ ώραν εις ομαλόν έδαφος δια της όχθης του ποταμού μένοντος αριστερόθεν μετά ½ ώραν και φέρει εις υψηλή 12 μ λιθίνη τρίτοξον γέφυρα [ γέφυρα Σμίξης ], 50 μ. μήκους και 3μ πλάτους. Μετά μικρόν από ταύτης βαίνουσα επί ετέρας γεφύρας, της επί του ρεύματος του φέροντος  τα ύδατα της λίμνης της Καστορίας εις τον Αλιάκμονα από του χωρίου Δουπιάκοι, όπου και υδρόμυλος […]

…………………………………………………………..........


  Σάδοβον. Κείται εν τη ομονύμω μεγάλη χαράδρα, δι ής και ο ομώνυμος ρέει ποταμός, χυνόμενος εις τον Αλιάκμονα, ο πηγάζων εκ του Μωρικίου [ σημ. το Μουρίκι ] όρους. Δια του ύδατος δε αυτού κινούνται υδρόμυλοι. Απ’ αυτού δε η οδός φέρει εις την κωμόπολιν

Βογατσικόν -έχουσαν 2000 κατοίκους χριστιανούς, 2 σχολεία αρρένων, σχολείον θηλέων, κρήνας, χάνια, εκκλησίας και παρεκκλησιον. άνω δε τη κωμοπόλεως επί  του όρους κείται το επ’ ονόματι της Αγίας Σωτείρας Μονύδριον, έχον 10-12 κελία μικρά κατωτέρω δε ταύτης εντός των αμπελώνων έτερον  επ’ ονόματι του Αγίου Κωνσταντίνου. Από τούτου η μεν οδός η βαίνουσα επί των υπωριών του όρους Κουστουράζι [ εννοεί το Κωσταράζι ], κλάδου του όρους Μωρικιού καθίσταται δύσβατος και πετρώδης, ετέρα όμως οδός φέρει εις μεγάλην χαράδραν από ταύτης δε  βαίνουσα επί μικρόν παρά την αριστεράν όχθην του Αλιάκμονος φέρει εις 

Σλήμνιστα, Σδάρλοι [ εννοεί αντίστοιχα την Σλήμ’στα / σημερινό χωριό Μηλίτσα και το Σδράλτσι ή  Σδράλτ’ς  /σημερινό χωριό Αμπελόκηποι ] των χωρίων τούτων υπέρκειται βουνόν φαλακρόν και λίαν πετρώδες, (εφ’ ου κείται το χωρίον Κουστοράζι). Ταύτα έχουσι κατοίκους 800 χριστιανούς, εκκλησίαν, σχολείον αρρένων [...]

Μπουμπούστι [ ή Μπόμπουστα (Бобуща) / σημερινό χωριό Πλατανιά ] χωρίον έχον 300 οθωμανούς και παράγον ωραία καπνά. Ου μακράν τούτου και αριστερόθεν ½ ώραν της οδού κείται το χωρίον Γκινόσι [ ή Γκινόσ’ (Гинош) / σημερινό χωριό Μολόχα ] έχον 250 οθωμανούς και τέμενος. Από δε τούτου η οδός φέρει εις τη επί του ποταμού Αλιάκμονος

Γέφυραν Σμίξης. Από της γεφύρας ταύτης παρά τη οποία εισρέουσι εις τον ποταμόν Αλιάκμονα τα ύδατα της λίμνης Καστορίας, διευθύνεται η οδός προς το παρά την Μεσημβρινήν όχθην της λίμνης της Καστορίας χωρίον Δουπιάκους, από του οποίου δια λέμβου διεκπεραιούμεθα εις Καστορίαν, είτε ακολουθούμεν της δια των αμπέλων της Πέτρας αμαξιτόν προς Καστορίαν οδόν, ήτις έχει και δυό κλάδους, ων προτιμότερος, ως μάλλον ομαλός, είναι ο προς αριστερά. Η οδός αύτη εκτείνεται ΜΑ και προς τα χωρία Σδράλοι και Σλήμνισταν […]




ΣΗΜ. 1. Από ΕΔΩ [κλικ] μπορείτε να κατεβάσετε ή να δείτε / διαβάσετε όλους τους τόμους των περιηγήσεων του Νικ. Θ. Σχινά σε ψηφιοποιημένη μορφή.
ΣΗM. 2. Από ΕΔΩ [κλικ] μπορείτε να διαβάσετε στο blog ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ παλιότερη ανάρτηση σχετική με το γεφύρι της Σμίξης.


Κυριακή 4 Ιουνίου 2017

Ο Ξεχωριστός Φώτης Σιώτας



PHOTO: Propaganda

Τον Φώτη τον θυμάμαι μικρό παιδάκι ντροπαλό με τα πεδιλάκια του καλοκαίρι να πηγαίνει χέρι χέρι με τον παππού του [Φώτη] Μητάκο στο Παζάρι ή κατά το φούρνο του Τακαντζιά για ψωμί. 

Αργότερα τον θαύμασα για την πορεία του στη μουσική (βιολί, τραγούδι, φωνητικά), την έντονη παρουσία του στη δισκογραφία [του "έντεχνου"] και τη συναυλιακή κουλτούρα. Είχε έναν πειθαρχημένο εσωτερισμό το παίξιμο και ίσως μαζί κάποια αδιόρατη θλίψη η παρουσία του. Πράγματα  ικανά ώστε να συνεγείρουν ...ποιήματα. 

Τώρα  -μέσα σ' αυτόν τον γενικό  χαλασμό- έχει αυτονομηθεί μουσικά και έχει διαλέξει τον δικό του ξεχωριστό δρόμο. Διαβάζω μάλιστα πως χρησιμοποιεί και τις εγκαταστάσεις του παλιού/θρυλικού studio "Αγροτικόν" του παντοτινά αγαπημένου και πάντοτε ζώντος Νίκου Παπάζογλου...

Καλή τύχη Φώτη (εν μέρει βογατσιώτη!). Σε "βλέπουμε"!

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΩΡΑΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ από το Propaganda [ΚΛΙΚ]