Τρίτη 28 Φεβρουαρίου 2023

ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΤΟ ΒΟΓΑΤΣΙΚΟ (1)

 

ΑΝΔΡΙΚΑ

 

 

Φωτογραφικό αρχείο Δήμου Τζαβέλλα

 

 ΕΡΕΥΝΑ-ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ: ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ


Ο Τριαντάφυλλος Γρέζος σε ειδικό κεφάλαιο της σπουδαίας μελέτης του σχετικά με το γλωσσικό ιδίωμα στο Βογατσικό (το έργο φυλάσσεται στο ΙΛΝΕ της Ακαδημίας Αθηνών/εκείθεν και οι εγγραφές) Περί τῆς παρ’ ἡμῖν ἐκφορᾶς τῶν κυρίων ὀνομάτων τῶν προσώπων σημειώνει τα παρακάτω:

 

Ἀγαθοκλῆς, Κουκλής

Ἀθανάσιος—Θανάϊς—Νάσιους καί Νάτσιους, Θανασούλας, Τσούλας, Θανασούλ’ς —Νασιούλ’ς, Θανασάκ’ς, Σάκης παρά τοῖς Βλαχοφώνοις ἀκούεται.

Ἀναστάσιος, Αναστάϊς, Τάσιους, Τάσις, Τάσκους, Τάτσιους, Τάτσις, Τσιάτσιους.

Ἀπόστολος, Ἀπουστόλ’τς, Τόλιους, Τόλης, Ἀπουστουλάκ’ς,[Λάκης, Λάκ'ς] 

Ἀνδρέας, Ἀντρίας, Αντριάς (Αγιαντριάς),  Ἀντρέας, Ἀντρίκους, Ντούσιας, Ντούλης, [Ντίας].

Ἀργύριος, Ἀργύρ’ς, Γκίρους

Βασίλειος, Βασίλ’τς, Βασιλάκ’ς (ἀλλαχοῦ ἐκφέρεται καί Βασιλᾶκος, Βασίλ’ς, Σίλτ’ς ἤ Σίλης).

Γεώργιος, Γιώρ’ς, Τζιώτζης (νεότ. προσθήκη από αμερικ. George), Γιῶργους, Γεωργῆς, Γιῶγας, Λιούλ’ς, Λιώλιας, (παρ’ἄλλους Λιῶλιος), Γεωργάκ’ς, Γάκης, Γιωργούλας, Γούλας, Γκῶγκους.

Γρηγόριος, Γληγόρ’ς, Γόλτ’ς, Γόλης, Γκόλ’τς.

Δημήτριος, Δημήτρ’ς, Δημητρός, Μῆτρους, Δημητράκ’ς, Τάκ’ς, καί Τάκας, (ἐκ τοῦ τύπου Δημητράκας ὁ ὁποῖος παρ’ ἡμῖν δέν ἀκούεται), Δημητρούλ’ς, Δημητρούλας, Μητρούλας, Δήμους, Τζίμους, Δημάκ’ς, Μήτσιους.

Εὐάγγελος, Βαγγέλ’ς, Βαγγιλάκ’ς.

Εὐθύμιος ̶  Θύμιους, χλευαστικῶς Τύμιους

Ζήσης, Ζῆσους, Ζησάκ’ς, Τζήκας ἤ Τσίκας.

Ἠλίας, Λίας, (Ἤλιας παρά τοῖς Βλαχοφώνοις)

Θεόδωρος, Θόδουρους, Θουδουράκ’ς, (Παρ’ ἄλλοις ἀκούεται Θεοδωρούσιος, Ντούσιος, Ντώρας ἤ Ντῶρος· Μεγάροβον, Πισοδέριον κλπ).

Θεοχάρης  ̶   Χαρέτσιους, Χάρης, Κάλης

Θωμᾶς  ̶   Θουμάκ’ς, Σιώμους, καί χλευαστικῶς Τσιῶμος

Ἰωάννης – Γιάννης, (προφ. Γιάνν’τς), Γιαννάκ’ς, Νιάνιους (Γιαννᾶκος ἐν Λιαριγκόβῃ), Νοῦκος, Νάκ’ς, καί χλευαστικῶς Νάκας (κατά τό χάχας), Γιαννούλ’ς.

Καλλίμαχος, [Μάχους]

Κωνσταντῖνος, (προφ. Κουσταντίνους)-Ντίνους, ἤ Ντίνας, Νίνης, Κώστας, Κώτσιας, Κώκιας, Κώτσιους, Κουστῆ, Κουτούλας, ἤ Κουτσιούλ’ς, Κουστάκ’ς (ἐκ τοῦ Κωτιούλας, [σμρν. Κουτούλας], Ντούλης ἤ Ντούλας, ὅπερ ἦλθεν ἡμῖν ἐκ Βλάστης, ἔνθα τοῦτο εἶναι συνηθέστατον).

Λάμπρος· οὐδείς ἄλλος τύπος αὐτοῦ ἀκούεται. [Λάμπρους, Λάμπης, Μπάμπης].

Μᾶρκος· οὐδείς ἄλλος τύπος, ἀκούεται δ’ ὅμως Μαρκίδας ὡς πατρωνυμικόν, τό ὁποῖον δοθέν ἐν Κωνσταντινουπόλει εἰς ἕνα τῶν ἐκεῖ παρεπιδημούντων πολιτῶν τοῦ Μπογατσικοῦ ὑπό τινος τῶν Πατριαρχικῶν, παρ’ ᾧ οὗτος εἰργάζετο ὑπογραφόμενος μέ ἐπωνύμιον Μάρκου, ἦν τό ὄνομα τοῦ πατρός του. Τό Μαρκίδης δέ ἐγένετο Μαρκίδας καί εἶναι τό πρῶτον πατρωνυμικόν εἰς ιδης, ὅπερ ἠκούσθη ἐν τῇ ἡμετέρα κωμοπόλει. Τώρα δέ τά εἰς ιδης καί αδης ἀφθονοῦσι, προσκολλώντων τάς καταλήξεις ταύτας εἰς τά παρωνύμια αὐτῶν πάντων, ὅσοι νομίζουσιν ὅτι τά τοιαῦτα πατρωνυμικά ὡς καί τά εἰς πουλλος προσδίδωσιν αἴγλην καί βαρύτητα εἰς τό ἄτομόν των καί ἐλέγχουσι τήν εὐγενῆ καταγωγήν των!!!

Μιχαήλ, Μ’χάλτ’ς,  Μιχαλάκ’ς

Ναούμ, Νιούμας

Νικόλαος– Νικόλας, Ν’κόλας καί χλευαστικῶς Κόλας (ἐν Μεγαρόβῳ Κολούσιος-Κούσιος), Νικολῆς, Νικουλάκ’ς, Νίκους.

Παναγιώτης, Γιώτ’ς, Γιώτας, Μπότης.

Παντελῆς-Παντελάκης, Πάντους.

Πέτρος-Πιτράκ’ς.

Ράλλης, Ράλλ’ς, Λιάλιους

Σταῦρος, Σταυράκ’ς, Σταυράκους (ἐν Μεγαρόβῳ καί Σταυρούσιος)

Σπυρίδων, Σπύρους, Σπυράκ’ς

Στέργιος  ̶  Στέργιους, Τέγους, Στιργιουλ’τς, Γιούλης

Τριαντάφυλλος  ̶  Τραντάφυλλους καί Τριανταφύλλ’ς καί Ντάφας ( τύπος οὗτος τοῦ Τριανταφύλλου καί εἶναι παράδοξος καί δυσεξήγητος).

Φίλιππος, Φίλιππας.

Χαράλαμπος  ̶   Χαράλαμπρος και Χαράλαμπους, Χαραλάμπ’ς, [Λάμπρους, Λαμπρούλ'ς, Λάμπης, Μπάμπης]

Χαρίλαος, Χαρίλας, Χαριλάκ’ς

Χριστόδουλος  ̶  Χ’στόδουλους, Τσιόδουλους, Τσιόλης

Χρῖστος, Χρηστάκ’ς, (παιδικ. Χλίτος), Λίτους, Χ’λιτάκ’ς

Χρυσόστομος  ̶  Χ’σόστουμους, Τσιόστουμους, Τσιότσιους.

 

------

 *Τα εντός αγκυλών ( [,] )  αποτελούν δική μας προσθήκη.

 

 

 

 

 

 

 

2 σχόλια:

  1. Τριαντάφυλλος - Τριαντάφας - Ντάφας . (Ο ονοματικός τύπος "Τριαντάφας" είναι αναγραμμένος σε εικόνα του 19ου αιώνα, που βρίσκεται στον Γέρμα)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ενδιαφέρουσα η πληροφορία αγαπητέ Γιώργο. Ο Γρέζος ως ...Τριαντάφυλλος ο ίδιος νιώθει αμηχανία με το "Ντάφας" και το δείχνει άλλωστε. Πιθανότατα δεν γνώριζε όμως την εκδοχή αυτή την οποία καταθέτεις εσύ σήμερα.
    Καλή Σαρακοστή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή