Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2013

"από ποία μερια να πάμε στο Μπογασκό"










Ένας Βογατσιώτης (;) λεξικογράφος του 16ου αιώνα


                                    + του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΚΟΛΟΜΠΙΑ






Το άρθρο που ακολουθεί δεν θα είχε γραφεί χωρίς τη συμβολή του κ. Τάσου Καραναστάση, φιλολόγου και συνεργάτη στο τμήμα Μεσαιωνικής Φιλολογίας του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών. σ' αυτόν οφείλεται η επισήμανση του κειμένου, η μετάφρασή του από τα γαλλικά και πολλές διαφωτιστικές πληροφορίες. Και από εδώ τον ευχαριστώ θερμά.
                                                                                         Γ.Γ.

   To 1958 εκδόθηκε από το Ινστιτούτο Σλαβικών Μελετών του Πανεπιστημίου των Παρισίων το βιβλίο «Ένα Μακεδονικό Λεξικό του 16ου αιώνα» που έμεινε ως σήμερα σχετικά αγνοημένο από τους γλωσσολόγους και φιλολόγους μας αν και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Το μικρό αυτό βιβλίο όμως αποκτά ειδικότερα για μας τους Βογατσιώτες εξαιρετική σημασία αφού, όπως θα δούμε, έχει ως θέμα του ένα χειρόγραφο γλωσσάριο «σλαβομακεδονικών» φράσεων μεταφρασμένων στα ελληνικά που γράφτηκε πριν 400 και πλέον χρόνια πιθανότατα από έναν Βογατσιώτη!

   O συγγραφέας του βιβλίου Ciro Giannelli, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, μας δίνει κατ’ αρχήν τις απαραίτητες  πληροφορίες για το χειρόγραφό μέσα στο οποίο περιέχεται το «περίεργο» αυτό λεξικό. 
     Μαθαίνουμε λοιπόν ότι το 1620 κάποιος Σίλβεστρος, μέγας πρωτοσύγκελος των Ιεροσολύμων  [στο λεξικό είναι σημειωμένο ΣΙΛΒΕΣΤΡΟΣ ΜΕΓΑΣ ΠΡΩΤΟΣΥΓΓΕΛΟΣ ΤΩΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, ΣΤΕΛΙΑΝΟΣ Ο ΑΝΑΓΟΡΕΥΘΕΙΣ ΑΓΙΟΤΑΦΙΤΗΣ ΔΟΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ ] , δώρησε στην εκκλησία του Αγίου Πέτρου τη Ρώμης, μαζί με άλλα έξη βιβλία, έναν σύμμεικτο κώδικα με έργα του Αριστοφάνη του Ησιόδου κ.α. Τα κείμενα αντιγράφηκαν κάπου ανάμεσα στα έτη 1485-1520,εκτός από μερικές προσθήκες στο τέλος που γράφτηκαν το 1620, έτος της δωρεάς, από τον Γκίνο, ιερέα και οικονόμο Πωγωνιανής. Ο Σίλβεστρος, τον οποίο ο κ. Giannelli θεωρεί ορθόδοξο αλλά δεν αποκλείεται να ήταν ουνίτης, αν κρίνουμε τουλάχιστον από τη περίεργη αυτή δωρεά του προς τους καθολικούς, απέναντι στους οποίους υπήρχε ως γνωστόν μεγάλη εμπάθεια από τους ορθοδόξους, αγόρασε ίσως ολόκληρο το χειρόγραφο στην Πωγωνιανή (περιοχή Ιωαννίνων), και αυτό είναι σημαντικό γιατί δείχνει ότι  το χειρόγραφο προέρχεται από τη βορειοδυτική Ελλάδα. 
   Kάτι ακόμη που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι ανάμεσα στις σειρές των κειμένων των παλιότερων τμημάτων του χειρογράφου υπάρχουν γραμμένες επεξηγηματικές φράσεις αλλά και σχολικά ρητά της εποχής, όπως το γνωστό:

                             άρξον, χείρ μου αγαθή
                             γράφειν γράμμματα καλά
                             μη δαρής και λυπηθείς
                             και εις τον φόρον εντραπής.

   Aυτά δείχνουν ότι το χειρόγραφο χρησιμοποιούνταν ως σχολικό εγχειρίδιο (μαθηματάριο) από τους μαθητές της εποχής.


   Ας έρθουμε όμως στο σημείο που κάνει το χειρόγραφο αυτό εντελώς μοναδικό: στο περιθώριο των φύλλων (134υ-139r) κάποιος κάτοχος του χειρογράφου, περίπου στα 1550, σημείωσε με ελληνικά γράμματα πολλές καθημερινές λέξεις και φράσεις στα σλαβομακεδόνικα και κάτω από κάθε μια την εξήγησή της στα ελληνικά. Ακόμη έγραψε τρία σλαβομακεδόνικα τραγούδια και ένα τούρκικο, κ ι    α υ τ ά   μ ε    ε λ λ η ν ι κ ά    γ ρ ά μ μ α τ α , αλλά χωρίς μετάφραση. 
     (Ας κάνω εδώ μια απαραίτητη διευκρίνηση: χρησιμοποιώ τον όρο «σλαβομακεδόνικα» επειδή τον έχουμε συνηθίσει. Ο επιστημονικά ορθότερος χαρακτηρισμός αυτού του βουλγαροσερβικού ιδιώματος της σλαβικής, όπως έχει δείξει ο μεγάλος γλωσσολόγος  Ν. Ανδριώτης, είναι σλαβικό ιδίωμα του κράτους των Σκοπίων).


 Σελ. 134υ του χειρογράφου. (Από τον δικτυακό τόπο:
http://www.macedoniantruth.org/2010/03/23/macedonian-language-16th-century/)

   Η φράση με την οποία αρχίζει το γλωσσάριο είναι πολύ σημαντική και μας διαφωτίζει σχετικά με το πόσο «Μακεδόνες» θεωρούνταν τότε οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί της βόρειας Ελλάδας:


Αρχή εν Βουλγαρίοις ριμάτου εις κινή γλότα (=κοινή γλώττα) ερχομένη.


Λεπτομέρεια από τη σελίδα 134υ ("Αρχή εν Βουλγαρίοις ριμάτου εις κινή γλότα ερχομένη")


   Βουλγάρικη λοιπόν και όχι "μακεδόνικη" αποκαλείται η γλώσσα. Τώρα το πως οι μυθομανείς γείτονές μας δημιούργησαν το λεγόμενο"μακεδονικό έθνος" (!) και όλες τις παρεπόμενες φαιδρότητες, αυτό είναι γνωστό σε όλους (πολιτική του Τίτο κλπ).

  Τι ιδιότητα είχε ο συντάκτης του λεξικού, από πού καταγόταν και τι ήταν, σλαβόφωνος ή ελληνόφωνος; Κάποιο προσανατολισμό για τις απαντήσεις σ' αυτά τα ερωτήματα μας δίνει η μελέτη της γραφής του και ιδίως των γλωσσικών ιδιωματισμών που χρησιμοποιεί, τόσο στα ελληνικά όσο και στα σλαβικά. Εκείνο όμως που χτυπάει αμέσως στο μάτι είναι μια απ' τις πρώτες φράσεις που του ήρθε, αυθόρμητα καθώς φαίνεται, να γράψει:

                  +οτ κόια στράνατα πόϊντιμε, βο Μπογασκό;
                  από ποία μεριά να πάμε στο Μπογασκό;


  Το Βογατσικό είναι το μοναδικό τοπωνύμιο που αναφέρεται στο λεξικό, και αυτό βέβαια δεν μπορούμε να το αγνοήσουμε. 
Μελετώντας όλα τα ιστορικά στοιχεία ο κ. Giannelli, με τη συνεργασία του Γάλλου γλωσσολόγου καθηγητή Valliant, που έκανε τη γλωσσολογική ανάλυση των σλαβικών φράσεων του γλωσσαρίου, καταλήγει στα εξής συμπεράσματα:

     O συντάκτης είχε οπωσδήποτε τα ελληνικά ως μητρική γλώσσα, αφού μερικές φορές ασχολείται με τη γραφή κοινότατων γλωσσικών παραλλαγών στα σλαβομακεδόνικα, που κάθε σλαβόφωνος θα τις θεωρούσε αυτονόητες και δεν θα 'κανε τον κόπο να τις σημειώσει. Εξάλλου και η κομψή γραφή δείχνει άνθρωπο ελληνικής παιδείας, όσον αφορά δε τη γραφή των σλαβικών με ελληνικά γράμματα, αυτό ήταν ένα συνηθισμένο φαινόμενο την εποχή εκείνη.
     Τα γλωσσολογικά στοιχεία δείχνουν, τόσο στα σλαβομακεδόνικα, όσο και στα ελληνικά, δυτικομακεδονική προέλευση. Στα  ε λ λ η ν ι κ ά  όμως παρατηρούνται και κάποιες ηπειρώτικες επιδράσεις, κάτι που θέλω να το υπογραμμίσω εδώ.

    Η μνεία του Βογατσικού, όπως είπαμε δεν είναι τυχαία. Όλα δείχνουν ότι ο συντάκτης είχε δίπλα του έναν σλαβόφωνο της περιοχής και τον ρωτούσε διάφορες απλές λέξεις και φράσεις που του έρχονταν στο μυαλό: "Πως το λέτε εσείς αυτό; πως εκείνο;"  (π.χ. έλα να φάμε- κι απέκει να πάμε- να δουλεύσομε-σκουλίκι-χιλιδόνα κλπ.). Έτσι λοιπόν το Βογατσικό ήταν κάτι που τό 'χε μπροστά-μπροστά στο μυαλό του. Ο κ. Giannelli λέει ότι προφανώς ο συντάκτης ήταν γύρω απ' το Βογατσικό, σ' ένα εύρος 100 χιλιομέτρων, νομίζω όμως ότι η καθ' αυτό βογατσιώτικη προέλευσή του είναι ακόμα πιο πιθανή.
     Με δεδομένες τις διάστιχες επεξηγηματικές σημειώσεις στο κείμενο ο Giannelli συμπεραίνει τελικά ότι ο συντάκτης ήταν κάποιος σπουδαστής, από την περιοχή της Καστοριάς που ήθελε να μάθει στοιχειωδώς να συνεννοείται με τους ντόπιους σλαβόφωνους πληθυσμούς (ίσως ειδικότερα με το γυναικείο φύλο, για ευνόητους λόγους, αφού τα τραγούδια που κατέγραψε είναι αρκετά ελευθεριάζοντα. αυτό όμως όπως σημειώνει, οφείλεται απλώς στο ότι τα ερωτικά τραγούδια ήταν τα μόνα εύκαιρα που βρήκε, αφού οι σλαβόφωνοι πληθυσμοί της περιοχής είχαν ήδη για γλώσσα πολιτισμού την ελληνική).

    Μοναδική λοιπόν η αξία του λέξικού αυτού, αφού το γλωσσολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει είναι μεγάλο, τόσο όσον αφορά τα σλαβομακεδόνικα όσο και τα ελληνικά του (απόδειξη είναι ότι έχει αποδελτιωθεί εξ ολοκλήρου και χρησιμοποιείται στην σύνταξη του βασικού λεξικού μας της μεταβυζαντινής δημώδους γραμματείας, του Κριαρά). Προηγείται κατά δύο και πλέον αιώνες από το επόμενο ανάλογο λεξικό, το εγχειρίδιο του Δανιήλ του Μοσχοπολίτη (1764).

   Τελειώνοντας, έχω να επισημάνω δυό πολύ σημαντικά για την ιστορία του χωριού μας πράγματα:
    Πρώτον, εφόσον ο συντάκτης ήταν πράγματι  Βογατσιώτης, είναι ενδιαφέρον ότι ένας πρόγονός μας σ' εκείνους τους "σκοτεινούς"  χρόνους είχε δυνατότητες ικανοποιητικής μόρφωσης. Αν δεν ήταν Βογατσιώτης, η μνεία του Βογατσικού που κάνει να δείχνει την αναλογικά σημαντική θέση του χωριού μας ανάμεσα στα άλλα της περιοχής, αφού η χρησιμοποίησή του ως παράδειγμα προϋποθέτει ότι ήταν ευρέως γνωστό τοπωνύμιο.
   Δεύτερον η εμφάνιση του ονόματος του Βογατσικού σ' ένα λεξικό που χρονολογείται γύρω στα 1550 είναι από τις παλιότερες γνωστές μας μαρτυρίες γι' αυτό, και αντικρούει βέβαια αυτό που έχει γράψει ο Κ. Μπέντας στα Ιστορικά Βογατσικού (1952), ότι το χωριό μας είναι οικισμός του 17ου αι. Μάλιστα, όπως θα φανεί σε μελλοντικές μας δημοσιεύσεις, το Βογατσικό μαζί με το γειτονικό χωριό του Σαντόβου είναι πολύ παλιότεροι οικισμοί και υπήρχαν ήδη πριν από την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους. 



             ε π ι λ ο γ ι κ ά   &   σ η μ ε ι ώ σ ε ι ς


                                               από τον Νώντα Τσίγκα


  Το κείμενο αυτό του Γ. Γκολομπία (1961-2009) δημοσιεύθηκε στο φύλλο αρ. 80, Ιανουάριος -Μάρτιος 1992, κατά την Β' εκδοτική περίοδο της εφημερίδας "Το Βογατσικό" (σύνταξη Γ. Γκολομπίας-Ν. Τσίγκας) που εκδίδεται από το Σύνδεσμο Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης. 
   Ο άνθρωπος που έθεσε υπόψη του Γιώργου την ύπαρξη αυτού του "Λεξικού" -και φυσικά αποδελτίωσε ολόκληρο το λεξικογραφικό υλικό του-  ο Τάσος Καραναστάσης δεν υπάρχει πια κι αυτός στη ζωή, καθώς "έφυγε" ένα χρόνο σχεδόν μετά το θάνατο του Γιώργου. Ο καθηγητής στο ΑΠΘ Τάσος Καραναστάσης (1955-2010) υπήρξε από τους βασικούς υπεύθυνους  της έκδοσης της Επιτομής του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669) του Εμμ. Κριαρά. Είναι συγγραφέας επίσης του έργου Ιστορικόν λεξικόν των ελληνικών ιδιωμάτων της κάτω Ιταλίας και Γραμματική των Ελληνικών Ιδιωμάτων της Κάτω Ιταλίας (εκδόσεις της Ακαδημίας Αθηνών).

  Ο σκοπός αυτής της αναδημοσίευσης είναι πολύ σαφής: Θεωρώ ότι τα δημοσιευμένα κείμενα όταν διαφυλάσσονται σε αρχεία σώζονται. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά όταν δεν αποτελούν αρχειακό υλικό ώστε να διαφυλαχθούν-προβληθούν σε σπίτια ενθέρμων συλλεκτών, σε ερμάρια βιβλιοθηκών, αρχείων  κλπ χάνονται ανεπιστρεπτί. Φρόντισα λοιπόν να αντιγράψω το κείμενο κι αυτή τη φορά να το εμπλουτίσω και με σχετικό "εποπτικό" υλικό που εντόπισα στο διαδίκτυο -αναφέρω τις πηγές* μου ώστε αυτό να λάβει μια νέα μορφή. [*Αν φυσικά προκύψει θέμα κατάχρησης, παραβίασης δικαιωμάτων κλπ οι φωτογραφίες αυτές θα "κατεβούν" αμέσως]. Αναρτώ με πολλή χαρά την εργασία αυτή στο "Eν Βογατσικώ" το blog που δημιούργησα με σκοπό τη συνάντηση-τη διάσωση-τη μνήμη και απευθύνεται σε Βογατσιώτες και μη, ελπίζοντας πως θα της δοθεί η δέουσα προσοχή.

Οφείλω να σταθώ στην προσεκτική αξιολόγηση και αξιοποίηση των στοιχείων που διαχειρίστηκε εδώ ο Γ.Γ. ο πάντοτε ακριβολόγος μέχρι ψυχαναγκασμού με το θέμα του. Δεν κραυγάζει, δεν πανηγυρίζει, δεν επινοεί, δεν κατέχει θέσφατα. Καταστρώνει την υπόθεσή του με σεβασμό και χωρίς παρωπίδες.Τα συμπεράσματά του τα παραθέτει με επιφύλαξη, ευγένεια,ψυχραιμία και κάποτε με χιούμορ [(...) ήθελε να μάθει στοιχειωδώς να συνεννοείται με τους ντόπιους σλαβόφωνους πληθυσμούς - ίσως ειδικότερα με το γυναικείο φύλο, για ευνόητους λόγους (...)]. Όσα δικά του κείμενα είχαμε τη χαρά και την τιμή να δούμε δημοσιευμένα στην εφημερίδα Το Βογατσικό αποτελούν όλα τους πρωτότυπες και αξιόλογες εργασίες με ιστορικό ενδιαφέρον για την ιδιαίτερη πατρίδα. Θα πρέπει ίσως κάποτε αυτά να συγκεντρωθούν σε κάποιον τόμο  ιστορικής μαρτυρίας για το Βογατσικό αλλά και μνήμης για τον σπουδαίο αυτό συντοπίτη. Εκτός από τα κείμενά του που ήδη έχουν δημοσιευθεί στην εφημερίδα, στο αρχείο του -που δωρήθηκε από τον γυιό του Χρήστο στο Μουσείο Μπενάκη- γνωρίζω πως υπάρχουν τουλάχιστον δυο έτοιμα σελιδοποιημένα και σχολιασμένα ανέκδοτα βιβλία που αφορούν σοβαρά το Βογατσικό (1. τα απομνημονεύματα του ιερέα Δημ. Παπαδήμου και 2. Η εκπαίδευση στο Βογατσικό). 


Δεν μας προκαλεί πλέον καμιά απολύτως έκπληξη γιατί το "γλωσσάρι" αυτό που συντάχθηκε από κάποιον Ελληνικής καταγωγής Δυτικομακεδόνα -πιθανότατα Βογατσιώτη- με τις 300 όλο κι όλο λέξεις και φράσεις επιχειρείται να κατοχυρωθεί ως "Μακεδονικό Λεξικό του 16ου αιώνα". Το περίεργο είναι πως ενώ οι λέξεις που αναφέρονται σ' αυτό- σε εγγραφή του συντάκτη του- είναι "Βουλγαρικές", το πως αυτές βαφτίστηκαν "Μακεδονικές" μένει να δικαιολογηθεί.Το ότι βέβαια αυτό αποτελεί μια μαρτυρία-απόδειξη πως η Σερβική, Βουλγαρική γλώσσα και το μικτό ιδίωμά τους ομιλούνταν στην ευρύτερη περιοχή κατά τον 16ο αιώνα ή και νωρίτερα στέκει πέρα από κάθε αμφισβήτηση.

Ο άγνωστος λεξικογράφος πάντως είναι Έλληνας. Κατέχει αξιόλογη παιδεία (εκλεπτυσμένος γραφικός χαρακτήρας, χειρόγραφα που μελετά). Πιθανότατα είναι Βογατσιώτης. Ο Ciro Giannelli αυτό σχεδόν το δέχεται ως βέβαιο. Προφανώς πάντως πρόκειται για άνθρωπο που σ χ ε τ ί ζ ε τ α ι  με ανθρώπους απολυτως εξοικειωμένους με "τα σλαβομακεδονικά",προφανώς αυτά αποτελούν την μητρική τους γλώσσα, τους συναναστρέφεται ή έρχεται συχνά μαζί τους σε επαφή (μια υπόθεση θα πρέπει ίσως να αποτελεί πως αυτός είναι κάποιου είδους έμπορος  και προσπαθεί να συντάξει ένα λεξικό για να επικοινωνεί με τους "αλλόγλωσσους" ώστε να διευκολύνεται στις συναλλαγές μαζί τους).

Την πλέον όμως ευφάνταστη -έως και τραγελαφική- ερμηνεία (α) για τη χρησιμότητα αυτού του λεξικού και (β) τη βεβαιότητα καταγωγής του συντάκτη του, την βρήκα αναρτημένη στο blog:                  http://belomorskamacedonia.blogspot.gr/2011/07/16.html  από εδώ πληρο-φορούμαστε ότι το σχετικό άρθρο είχε δημοσιευθεί στο "Μακεδονικό Δελτίο ΛΟΖΑ", τεύχος 6 τον Ιούλιο του 2002, σ. 18-19. Είναι εντυπωσιακή η ευκολία με την οποία ο blogger διατυπώνει εδώ την άποψη πως η μητρική γλώσσα των βογατσιωτών του 15ου αιώνα είναι η ..."σλαβομακεδονική"! Παραθέτω αυτούσια κάποιες ενδιαφέρουσες παραγράφους:


"(...) Στο περιθώριο των σελίδων, δίπλα στο κείμενο των κωμωδιών του Αριστοφάνη είναι καταγεγραμμένα εκτός από το τραγουδάκι που παρατίθεται στην αρχή του άρθρου και άλλες 300 φράσεις, λέξεις και τραγούδια, που αποτελούν ανεκτίμητο λεξιλογικό υλικό για το πώς μιλιόταν η μακεδονική γλώσσα πριν από 4 αιώνες.

- Όλες αυτές οι φράσεις, τα τραγούδια έχουν καταγραφεί από κάποιον που δίδασκε τα Ελληνικά (χρησιμοποιώντας σαν αναγνωστικό τις κωμωδίες του Αριστοφάνη) στα παιδιά του ΒΟΓΑΤΣΙΚΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, το χρονικό διάστημα 1580-1600, και πολύ απλά ζητούσε από τους μαθητές του, να του διδάξουν με τη σειρά τους τη μητρική τους Μακεδονική γλώσσα. (Να αναφέρουμε παρεμπιπτόντως ότι όλοι οι Νεοέλληνες “ιστορικοί”,“λαογράφοι”, “δημοσιογράφοι” κλπ. όταν γράφουν για το Βογατσικό ισχυρίζονται ότι πρόκειται για περιοχή όπου “από αρχαιοτάτων χρόνων ομιλείται η ελληνική και μόνον η ελληνική γλώσσα”, οι δε σημερινοί κάτοικοι του Βογατσικού, πολύ φοβόμαστε ότι θα σταύρωναν με μεγάλη τους ευχαρίστηση τον Α. Βαγιάν που τολμάει να αμφισβητεί την αρχαιοελληνική τους καταγωγή). 

-Ανάμεσα στο λεξικό, ξεχωρίζουν πολλές ερωτικές εκφράσεις (π.χ. έλα λέγκι πόκρε μένε = έλα ξάπλωσε μαζί μου κλπ.) που αφενός υποδηλώνουν το ερωτικό ενδιαφέρον του νεαρού δασκάλου για τις ντόπιες ομορφονιές, αφετέρου αποδεικνύουν τη μη σλαβική καταγωγή του. (Είναι γνωστό σε όλους ότι από τις πρώτες εκφράσεις που μαθαίνει κάποιος στη μητρική του γλώσσα είναι οι ερωτικές)".

-Στη σελίδα 12 του χειρογράφου είναι καταχωρημένη η έκφραση "από ποία μερια να πάμε στο Μπογασκό" εύλογη απορία για ένα νεαρό Ηπειρώτη που δεν κατάγεται από την ευρύτερη περιοχή της δυτικής Μακεδονίας, αλλά από περιοχή που βρίσκεται τουλάχιστον εκατό χιλιόμετρα μακριά και πέρα από την οροσειρά της Πίνδου που ήταν σχεδόν αδιάβατη στα 1580.

-Η συγκεκριμένη έκφραση δίνει επίσης και μια πολύτιμη πληροφορία για την καταγωγή του τοπωνυμίου “Βογατσικόν”. Ότι δηλαδή η προέλευσή του δεν είναι από την σλαβική λέξη μπογκάτ = πλούσιος, αλλά από την τούρκικη λέξη μπογάζ = μπουγάζι, ρεύμα αέρος, άνοιγμα ανάμεσα σε βουνά.

Ο Παρμενίων Τζίφρας στο μικρό του βιβλίο για το Βογατσικό ισχυρίζεται πως η ονοματοδοσία του χωριού προέρχεται απο τη ρωσική λέξη    b о я а у к o.   Πράγματι στην γύρω περιοχή  περί τον 12ο αιώνα είχαν εγκατασταθεί Σλάβοι. 

 Αξίζει να σημειωθεί ότι ο γλωσσολόγος Βαγιάν (Valliant) δίνει με δικό του γλαφυρό τρόπο την προέλευση του τοπωνυμίου "Βογατσικόν" [τότε Μπογασκό ή Μπουγασκό και κατόπιν Βουγατσ'κό-Βογατσικό.O G.M Leak το αναφέρει στα περιηγητικά του κείμενα ως Mπογαζικό (1805) και ο F.C.L. Pouguevillle/Πουκεβίλ  (1806) ως "Μπουγατσικό". Ο δε ηρωϊκός Παύλος Μελάς  στις επιστολές του προς τη Ναταλία ως "Βογαζικόν" (sic)]. 

Δεν πρέπει φυσικά να έχουμε κανένα απολύτως πρόβλημα με τις γλώσσες που μιλήθηκαν ή συνεχίζουν να μιλιούνται, με ντοπιολαλιές, ιδιώματα, παραφθορές γλωσσών "γνήσιες" ή μικτές. Αυτό που ορίζεται σαν μητρική γλώσσα πρέπει να προκαλεί τον απόλυτο σεβασμό όλων. Η θέσμιση όμως και κατασκευή στοιχείων σε  ...μιά ονειρική βάση, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση, τουλάχιστον ενοχλεί. Στο Βογατσικό  δεν μιλήθηκαν ποτέ βουλγαρικά (ή βουλγαρίζοντα) ιδιώματα! Σε μια καταγραφή με περισσότερες από 3.000 λέξεις -εκφράσεις που έχω καταφέρει να συγκεντρώσω από το τοπικό ιδίωμα του Βογατσικού, ενώ συνάντησα πολλές λέξεις με τουρκική, κάποιες ίσως με  αρβανίτικη-ηπειρώτικη-σλάβικη και αρκετές με αρχαία ελληνική προέλευση εν τούτοις  δεν μπόρεσα να αναγνωρίσω ΚΑΜΜΙΑ από αυτές του "λεξικού". Ακόμα διατρέχοντας τις σελίδες του ούτε μία από τις λέξεις που μεταφράζονται στα ελληνικά και καταγράφονται και στην "μακεδονική" γλώσσα δεν έχω ακούσει να εκστομίζεται ή να έχει καταγραφεί στο Βογατσικό της νεώτερης περιόδου των εκατό τελευταίων χρόνων. Είναι γνωστό πως στο Βογατσικό δεν έλαβε χώρα κανενός είδους εθνοκάθαρση- ανθρωποσφαγή-εκδίωξη-εξανδραποδισμός, στα 1000 χρόνια ζωής περίπου που διαγράφει ο τόπος  από την Μεσαιωνική περίοδο ως τα σήμερα, για λόγους μητρικής γλώσσας-λαλιάς ή εθνοτικής διαφορετικότητας.







2 σχόλια:

  1. Ευχαριστώ για την παράθεση των αναρτήσεών σου Νώντα !!!

    Συγγνώμη που καθυστέρησα να δημοσιεύσω το σχόλιό σου, αλλά το είχε πιάσει η σπαμοπαγίδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κάλλιο αργά παρά ποτέ...που λέει κι λόγος...
      Συγχαρητήρια για το εξαιρετικό blog σου. Και χαρά βέβαια στο κουράγιο σου.

      Αν δεις τις πιό πρόσφατες αναρτήσεις μου θα δεις πως ο "smerdaleos" είχε κάποια στιγμή την ...τιμητική του.

      Στη δεξιά στηλη του blog μου υπαρχει το βιβλίο μου "Ου απαν΄κι ου κατ΄ου κόσμους" σε έλευθερη πρόσβαση που σχεδόν αποτελεί την σημερινή και για τα τελευταία 100 χρονια εκφορά του "βογατσιώτικου ιδιώματος" (μιγμα από ελληνικές κυρίως αλλα και βλάχικες, κάποτε αρβανιτικες και φυσικά πολλές τουρκικές λέξεις-δεν έχω συναντήσει Σλαβικές- μπορεί όμως να υπάρχουν ...ρωσικές ρίζες σε λέξεις) που βέβαια καμιά απολύτως σχέση δεν εχουν μ΄αυτές που αναφέρονται στο λεξικό του Ciro Gianeli (που κατα τα άλλα αποτελεί μια πολυ ενδιαφέρουσα περίπτωση).

      ΥΓ. Γελω συχνά με την ευρηματική και εύστοχη λέξη σου..."Τσιουλκισμός"

      Διαγραφή