«Χάρτινες εικόνες του Αγίου Όρους»

 

Ο Γ. Γκολομπίας έχει την τιμητική του. Πέντε χρόνια μετά το θάνατό του το έργο ζωής  (corpus των χαλκογραφιών - χάρτινων εικόνων του Αγίου Όρους) γίνεται πραγματικότητα. Η έκθεση αποτελεί προπομπό της δίτομης μεγαλειώδους έκδοσης που θα ακολουθήσει σύντομα.

 

Έγιναν χθες τα  εγκαίνια της  έκθεσης  «Χάρτινες εικόνες του Αγίου Όρους» στα πλαίσια των 49ων Δημητρίων.
  
Casa Bianca - Βασ. Όλγας 180 & Θεμ. Σοφούλη
 τηλ. 2310 427555
Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: Τρίτη: 10:00 με 18:00, Τετάρτη: 10:00 με 18:00, Πέμπτη: 10:00 με 18:00, Παρασκευή: 10:00 με 18:00, Σάββατο: 10:00 με 18:00, Κυριακή: 10:00 με 18:00

                           Στιγμιότυπο από τα εγκαίνια της έκθεσης στην Casa Bianca. 
                        Ο καθηγητής κ. Ευαγγ. Λιβιεράτος στην εξαιρετική εισαγωγική
                                          του ομιλία -παρουσίαση της έκθεσης.




   Oι χάρτινες εικόνες του Αγίου Όρους*


                       του Γιώργου Γκολομπία 

Οι χάρτινες εικόνες ή στάμπες, δηλαδή τα θρησκευτικά χαρακτικά που δίδονταν από τα ορθόδοξα μοναστήρια και άλλα ιερά ιδρύματα στους προσκυνητές ως «ευλογία», αποτελούν μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή της εκκλησιαστικής εικονογραφίας των χρόνων της Τουρκοκρατίας, που στις μέρες μας βρίσκει όλο και περισσότερο την πρέπουσα αναγνώριση. Πρόκειται για αυτόνομα (μη ενταγμένα σε βιβλία) έργα, που στη μεγάλη τους πλειοψηφία μετά τον 18ο αιώνα είναι χαλκογραφίες. Απεικονίζουν είτε μοναστήρια και σκήτες είτε αγίους και θρησκευτικές σκηνές με βάση την παράδοση της ορθόδοξης αγιογραφίας.
Ταχεία στην εκτύπωση και εύκολη στη μεταφορά, μια χαραγμένη απεικόνιση του κτηριακού συγκροτήματος της μονής, που συμπληρωνόταν συνήθως με το γύρω τοπίο, με παραστάσεις αγίων προσώπων και με διάφορες θρυλικές σκηνές, αντιπροσώπευε για τους πιστούς ένα εναργές σύνολο πληροφοριών. Αυτό τους έδινε τη δυνατότητα να αναπαραστήσουν με τη φαντασία τους το ιερό καθίδρυμα, ενώ παράλληλα μετέφερε ένα θρησκευτικό και πολλές φορές μυστικό μήνυμα σε μια έντονα θρησκευόμενη κοινωνία.

Οι έντυπες αυτές παραστάσεις ήταν περιζήτητες σε ένα κοινό που δεν είχε, έξω από τον χώρο της εκκλησίας, παρά ελάχιστες ευκαιρίες να χαρεί μια ζωγραφιά, και ακόμη λιγότερες να αποκτήσει μια δική του. Η υψηλή τιμή των φορητών εικόνων τις καθιστούσε προσιτές μόνο στις εύπορες τάξεις, γι᾿ αυτό οι χάρτινες εικόνες έπαιρναν τη θέση τους στο προσκυνητάρι των σπιτιών των απλών ανθρώπων.
Οι πρώτες γνωστές χαλκογραφίες που έχουν ως τόπο παραγωγής το Άγιον Όρος χρονολογούνται γύρω στο 1770. Από τότε και μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα το Άγιον Όρος αποτέλεσε αδιαμφισβήτητα το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής χάρτινων εικόνων, οδηγώντας την ορθόδοξη χαρακτική στην πιό πρωτότυπη και ολοκληρωμένη της έκφραση με έργα που χαρακτηρίζονται από ένα ευδιάκριτο τοπικό χρώμα.
Οι Καρυές ήταν το μεγάλο κέντρο της αγιορειτικής χαρακτικής, και ειδικότερα τα πέριξ του Πρωτάτου κελλιά με τους ζωγράφους, χαλκογράφους, σταμπαδούρους και διακινητές μοναχούς, καθώς και η κεντρική αγορά, όπου δούλευαν και λαϊκοί τεχνίτες. 

*Το κείμενο του Γ.Γ. που συμπεριλήφθηκε στο τετράπτυχο της  έκθεσης «Χάρτινες εικόνες του Αγίου Όρους-από τη συλλογή της Αγιορείτικης Πινακοθήκης» που με την ευκαιρία των "49ων Δημητρίων» φιλοξενείται στην Casa Bianca, αποτελεί απόσπασμα από το πλήρες κείμενό του όπως αυτό υπάρχει στον ιστότοπο Athos Memory .