Τετάρτη 21 Αυγούστου 2013

Στα "Νιάμερα" 1964 και 1997.



 Κι ακόμα μια φορά...








(...) Στα νεαήμερα τ' αγαπημένα
της δοξασμένης μεταστάσεώς σου
ήθελα νάμαι να ψάλω το "Πεποικιλμένη..."
στο πανηγύρι το σεμνό.


Να βλέπω να θαμάζω τη μορφή σου
με τα ματάκια τα κλειστά,
με τα χεράκια σταυρωμένα,
κι ο Υιός σου να κρατεί την άμωμη ψυχή σου,
ως τρυγόνα στα χεράκια·

κι Απόστολοι εκ περάτων
στα σύννεφα επάνω πετώντας,
κι Άγγελοι με σταυρωμένα χέρια
βλέπουν το θάμμα το φριχτό!
(...)

                       Αλεξ. Παπαδιαμάντη , "Στην Παναγία την Κεχριά"



           

                     1964 - στο ποτάμι


  Σάντοβο ανήμερα της γιορτής. Στον Αλιάκμονα.
   Από τα αριστερά στη φωτογραφία: +Ζήσης Ρίζος ("Τζήκας τ' Μπάγκαβ'"), 
   ο ακούραστος εργάτης της "ντριστέλας" κι ο γυιός του  Δήμητρης Ζ. Ρίζος,
  +Κλεοπάτρα Σαββαρίκα, Γιάννης Αθ. Πανταζίδης ( κρατώντας ένα  
Συρτάρι  στο αριστερό του χέρι ).  Αρχείο Ν.Τ.


                     1997 -στην Παναγιά στ' αμπέλια


Ανάβοντας κερί στην Παναγιά στ' αμπέλια.
+Στέργιος Παπαστεργίου και +Κλεοπάτρα Σαββαρίκα.  Αρχείο Ν.Τ.



ύπαιθρος εκκλησία


Mε αφορμή τα “νιάμερα” γεμίζει το χωριό κόσμο και ζωή. Μια γιορτινή σύναξη που σου επιτρέπει να διαπιστώνεις, ψηλαφώντας το σφυγμό του Βογατσικού, τι απόμεινε ακόμα ζωντανό, τι έσβησε και τι αργοπεθαίνει.

Τραγούδια, χοροί και ξεκαρδίσματα κάτω απ’ τους ίσκιους πανύψηλων δέντρων στο Σάντοβο

Καθώς ο ήχος του νερού που στέλνει ο «Λουσκιώτης» στ’ αυλάκια ακούγεται πια σαν ψίθυρος. Όμως κάποτε ήταν σαν δροσερό γέλιο και τραγούδισμα που συντρόφευε τους ρυθμούς της δουλειάς. Το σκάψιμο, τ' αυλάκιασμα, το πότισμα, το κορφολογημα, τ' αραίωμα, το φύτεμα, την ιερή  συγκομιδή...

 Πιο κεί  ο Αλιάκμονας συνεχίζει να κυλάει θυμώνοντας στις στροφές της κοίτης του. Όμως δεν είναι πια εκείνο το παλιό ποτάμι…

Τα νιάμερα αποτελούν μια απαραίτητη ανάσα μέσα στο κατακαλόκαιρο για τους «παραθεριστάς» και τους ντόπιους όσους  ρίζωσαν εδώ, εργάτες της γης του Σαντόβου -όσους απόμειναν πια- και μη. Οι δεσμοί στεριώνουν πιο καλά με κρασί, με τραγούδια  με γέλια και πειράγματα. Και με ιστορίες που ξαναθυμίζουν και «ξυπνούν».

Το Βογατσικό γιορτάζει και προσεύχεται…

Νιάμερα και το Σάντοβο έχει την τιμητική του. Η απροσχημάτιστη και βάρβαρη διχοτόμησή του από τον «μεγάλο δρόμο» που άλλαξε τελείως τη φυσιογνωμία της περιοχής, δεν έχει καταφέρει να εμποδίσει ή να ακυρώσει αυτά τα επετειακά για ορισμένους ραντεβού στην αγκαλιά του.
 Και πάλι αντηχούν εδώ φωνές, μικρές φωτιές ανάβουν για να δεχτούν τις λιγοστές φέτος σούβλες, κιλίμια και κουρελούδες στρώνονται στους μπαχτσέδες κάτω από πλούσιους ίσκιους. 
Μια τελετουργία που κρατάει χρόνια επανέρχεται και σήμερα.

Για όσους δεν χώρεσαν ή δεν βρέθηκαν στην ώρα τους στην λειτουργία, έξω από την «Παναγιά στ’ αμπέλια» περιμένει η μαλάθα με τ’ αντίδωρο και το νάμα. Πάντα πίστευες πως αυτή και μόνο η επαφή με το Σάντοβο ήταν μια αληθινή μετάληψη. 
Και να που αυτό επιβεβαιώνεται: ιδού εμπρός σου η ΥΠΑΙΘΡΟΣ εκκλησία!

Άνθρωποι που ξόδεψαν σχεδόν όλη τη ζωή τους στη σκληρή δουλειά εωθινοί πρίγκηπες των μπαχτσέδων, ακάματοι, νυκτοπόροι καβαλλάρηδες, ιδανικοί οδοιπόροι, σε αγόγγυστο μεροδούλι - μεροφάϊ, σ’ έν' αδιάκοπο δημιουργικό αλισβερίσι με τη γόνιμη γη. Αλλού μπήγοντας παλούκια για ν’ ανέβουν οι φασολιές. Άλλοτε αραδίζοντας κοκκάρι και πατάτες. Ποτίζοντας το καλαμπόκι  και βλέποντάς το με λαχτάρα να ψηλώνει και να δένει καρπό. Κανακεύοντας τα ζαρζαβατικά: τις ντομάτες, τ’  αγγουράκια, τα πιπέρια, τις μελιτζάνες. Στήνοντας «κρεβάτια» για να ξαπλώσουν τα λαμπρά κουρίθια. Κάνοντας σαν μικρά παιδιά σαν έβλεπαν πως ωρίμαζαν και γλύκαιναν τον καρπό τους τα καρπούζια και τα πεπόνια...

Η γη αυτή φυσικά δεν τους έκανε πλούσιους, γιατί οι νόμοι της ζωής δεν εξασφαλίζουν αμοιβή αντάξια της εργασίας. Και τι μ’ αυτό όμως; Είδαν τα παιδιά τους ν’ ανθίζουν και να προκόβουν μεγαλωμένα από -και με- το Σάντοβο. Δηλαδή με τιμιότητα και δουλειά. Ποια μεγαλύτερη κατάθεση από αυτήν και ποιός τόκος ακριβότερος;

Σήμερα είναι όλοι εδώ. Και θυμούνται…






[Απόσπασμα -με λίγες καινούργιες προσθήκες /διορθώσεις στο ξανακοίταγμα-  από κείμενό μου που με τον τίτλο "Ημερολόγιο Αυγούστου '92-Βογατσικό" δημοσιεύθηκε το 1992 στην εφημερίδα "Το Βογατσικό", αριθ. φύλλου 83, σελ. 8&9. Για κάποιες αποστροφές  του συνολικού κειμένου, η Σύνταξη της εφημερίδας  δέχτηκε τότε απανωτές  επιστολές διαμαρτυρίας "επωνύμων", ακόμη και εκ μέρους του Προέδρου  της Κοινότητας, πράγμα που οδήγησε στην οικειοθελή αποχώρησή μου από την εφημερίδα και την ομάδα σύνταξης].





                                                           ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ




6 σχόλια:

  1. Σφίχτηκα... Πόνεσα... Και μετά σκέφθηκα ΠΟΣΟ τυχεροί είμαστε που ζήσαμε τη χρυσή εκείνη εποχή και γίναν οι αναμνήσεις ένα με το εικονοστάσι που κουβαλάμε μέσα μας.

    Τ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δες τι νόστιμο μου έγραψε ο brother Γιάννης από Minessota:

      "Re pedia valte can vraki sto mikro.
      Me to tsoutsouni ap'exo m'exete!!!
      Nase kala Nonta pou mas thimizis omorfes anamnisis".

      (Eεεε είναι κι Μπουγατσιώτ'ς! Πώς να το κάνουμε;)

      Διαγραφή
  2. Πέντε και κάτι το πρωί και το Βογατσικό συνεχίζει για δεύτερη μέρα και θα συνεχίσει για κάμποσες ακόμη να συμμετέχει στον εορτασμό της μεγάλης αυτής γιορτής της Χριστιανοσύνης. Εκτός από τους καθιερωμένους τρόπους εδώ και χρόνια αυτό γίνεται εδώ στο χωριό μας το Βογατσικό με την "επιβαλόμενη" αγρυπνία!!! Έτσι, νέοι και ηλικιωμένοι, υγιείς και ασθενείς, όλοι οι κάτοικοι του χωριού αλλά κυρίως των πέριξ χωριών, συμμετέχουν στον εορτασμό όχι υπό τον ήχο ψαλμωδιών αλλά κάτω από τους ακατάληπτους ήχους ενός είδους μουσικής που δεν επιτρέπει σε κανένα να κοιμηθεί, να μή συμμετέχει δηλαδή στον εορτασμό, στα 9μερα της Παναγίας!!!
    Είμαστε γνωστοί για την ευρηματικότητα μας και εδώ το αποδεικνύουμε περίτρανα.
    Φοβάμαι μόνο μήπως πετυχαίνουμε το αντίθετο.....
    "Καληνύχτα συγχωριανοί και η Παναγιά μαζί μας"!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αργύρη μου, καθώς έχω συνειδητοποιήσει πως πάνω από μια γενιά πλέον στο χωριό έχει γαλουχηθεί με την αισθητική του ξενυχτάδικου και της πλαστικής τραπεζαρίας στα "Νιάμερα" (συμπλήρωνε επίσης ότι θέλεις από ανάλογο "πολιτιστικό προϊόν" με εξαίρεση κάποιες αναλαμπές ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ αυτοσυνειδησίας)δεν περιμένω καμιά αλλαγή στα πράγματα.
      Ας μείνουμε με τη μνήμη. Δεν είναι πολύ υγιές αλλά πάντως είναι κάποιο καταφύγιο.

      Διαγραφή
  3. Την συγκίνηση που μου πρόσφερε αυτό σας το άρθρο δε μπορείτε να το πιστέψετε κ. Νώντα. Είδα τον παππού μου και τον πατέρα μου σε μία φωτογραφία που δέν την είχα δει ποτέ μου.Τα λόγια σας είναι ιδιαίτερα συγκινητικά για τον παππού μου
    " Ζήσης Ρίζος ("Τζήκας τ' Μπάγκαβ'"), ο ακούραστος εργάτης της "ντριστέλας" .
    Σας ευχαριστώ ως εγγονός του για την αναφορά σας αυτήν.
    Με εκτίμηση
    Ζήσης Δ. Ρίζος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και γιατί δεν απάντησα τότε... Ένας Θεός γνωρίζει... Και πώς μου ξέφυγε το σχόλιο;;; Θλίβομαι.
      Γιατί η συγκίνηση είναι («ήταν» τουλαχιστον από καταβολής του) το ζητούμενο σ΄ αυτό το blog. Διότι η συγκίνηση είναι ένα τόπος συνάντησης γενεών. Και αφορμή δημιουργίας.
      Ο Ζήσης είναι μακρινός συγγενής (τριτοξάδερφος θα λεγα..) και λόγω ηλικιακού χάσματος θα μπορούσα τώρα να είμαι αν όχι παππούς του τουλάχιστον θείος του..
      Ωστόσο παρατηρώ και απολαμβάνω την ωραία του δραστηριότητα που με θαυμαστή επιμέλεια (επαγγελματικές φωτογραφήσεις, βιντεοσκοπήσεις με drone) την προβολή του χωριού.
      Κι αυτός καιρό τώρα μακριά από το χωριό…

      Διαγραφή