Αποχαιρετιστήριο*

  

                                 Το Βογατσικό με την ανατολή του ήλιου (Φωτογ. Ν.Τ. 2024).

 

 

Χαράξου κάπου με οποιονδήποτε τρόπο και μετά πάλι σβήσου με γενναιοδωρία

Οδυσσέας Ελύτης, Μαρία Νεφέλη

 

 

ΔΥΣΚΟΛΗ Η ΣΤΙΓΜΗ  κάθε αποχώρησης από «σύμπαν» προσφιλές. (Γιατί το Βογατσικό αποτελεί για τον καθένα μας ένα ΣΥΜΠΑΝ). Έξι χρόνια από την επανάκαμψή μου, το 2019, στην μοναχική πορεία της σύνταξης-επιμέλειας της εφημερίδας του Συνδέσμου Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Άγιος Κωνσταντίνος», που φέτος κλείνει πια 48 χρόνια αδιάλειπτης εκδοτικής παρουσίας, έφτασε η στιγμή, με το φύλλο 148, του αναπόφευκτου αποχαιρετισμού…

Διαπιστώνω με αρκετή απορία, ίσως και θλίψη,  πως οι καιροί και τα ήθη (οι συνήθειες—οι τρόποι και  οι συμπεριφορές ως αποτέλεσμα) άλλαξαν ραγδαία και με ριζικό τρόπο. 

Η γλώσσα της συνεννόησης ανάμεσα στις γενιές έχει αποκτήσει κώδικες που προσωπικά νιώθω ανήμπορος «να σπάσω». 

Ό,τι είχα να πω προφανώς δεν ενδιαφέρει πια παρά ελάχιστους και αυτό δεν το θέτω με όρους εγωιστικούς (περί δημοφιλίας ή μη του προσώπου) αλλά βαθύτερης ουσίας: Τι μας ενώνει πια όλους εμάς τους Βογατσιώτες της παροικίας —στην Ελλάδα και στο εξωτερικό— και τους σχεδόν τετρακόσιους κατοίκους του χωριού  που «φυλάνε τις Θερμοπύλες»; Και τι μας χωρίζει; Δεν έχω απάντηση…

Κάνω τον απολογισμό μιας «συγκομιδής χάρτινης» σε μια διαδρομή πολυετή. Και αναρωτιέμαι αν κανείς θεωρεί πως σήμερα αυτά αποτελούν «πολιτιστική κληρονομιά» ή άλλου είδους παρακαταθήκη για τον οποιονδήποτε. Έχω ισχυρές αμφιβολίες και επιφυλάξεις ώστε ν’ απαντήσω καταφατικά.   

Πιάνω τα έξι τελευταία χρόνια: Δέκα φύλλα της εφημερίδας  (φύλλα από 138 μέχρι 147), σχεδόν 250 σελίδες τυπωμένης παρακαταθήκης συλλογικής μνήμης. Τρεις επιμέλειες θεματικών ημερολογίων του Συνδέσμου των χρόνων 2023-2025.

Δεν θέλω να επαναλάβω πως ίσως ακόμα και το ίδιο το έντυπο έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του αλλά αυτό το πίστευα ήδη και το είχα εκφράσει από το 1995 στο πρώτο Παμβογατσιώτικο συνέδριο. 

Κι όμως... Mιά γενιά μεσολαβεί και η εφημερίδα «Το Βογατσικό», έστω και συρρικνώνοντας το τιράζ της και τον αριθμό των συνδρομητών της, δεν έπαψε να υφίσταται ως γεγονός της βογατσιώτικης ευρύτερης κοινότητας έστω και αν περιορίστηκε από καιρό η έκδοσή της στα δυο φύλλα το χρόνο. Έλειψαν οι συνεργάτες και οι συνεργασίες. Έλειψε η αλληλογραφία η υποστηρικτική ή (επι-)κριτική, οι δημόσιες γραπτές τοποθετήσεις σε προβλήματα του τόπου παλιά ή καινούργια. 

Οι δικές μου, διαχρονικά και διατυπωμένες με κάθε τρόπο, προτάσεις, είδα ότι ποτέ δεν απόκτησαν ένθερμους θιασώτες και δεν μετέδωσαν καμιά σπίθα πραγμάτωσης. Όμως, οφείλω να θυμίσω κατά τη διαδρομή των τελευταίων είκοσι χρόνων: 

(1) την πολυετή εργώδη συμβολή μου και χορηγία στην έκδοση του ψηφιακού δίσκου Άσπρο τριαντάφυλλο φορώ με τις επιτόπιες ηχογραφήσεις τραγουδιών του Βογατσικού κατά τη δεκαετία του ΄70,  του αξέχαστου φίλου, συμπατριώτη, μουσικολόγου, μουσικού, ποιητή και συγγραφέα Μάρκου Φ. Δραγούμη από το Mουσικό Λαογραφικό Aρχείο (M.Λ.A.) -Αρχείο Μέλπως Μερλιέ, το 2006. 

(2) Το μοναδικό τυπωμένο (χιουμοριστικό) μυθιστόρημά μου στο βογατσιώτικο ιδίωμα Ου απάν’ κι ου κατ’ κόσμους (Ιστουρία φόβια αλλά καν’ πένθιμ’), ιδίοις αναλώμασιν έκδοση του 2009.   

(3) Την επιμέλεια και έκδοση του συλλογικού τόμου-λευκώματος  «Με λίγα ρούχα αιματωμένα». Την παράλληλη σύλληψη της ιδέας για τη δημιουργία ενός μνημείου για τους 14 εκτελεσμένους Βογατσιώτες στο Προσήλιο τον Απρίλιο του 1943 και την παρακολούθηση τη πραγμάτωσής της.

(4) Την δωδεκαετή λειτουργία του  blog Εν Βογατσικώ https://envogatsiko.blogspot.com/ με τις 200 και πλέον αναρτήσεις (και τις —μόλις— 160.000 επισκέψεις…). 

(5) Τα δυό μικρά  βιβλία σε ιδιωτική έκδοση, τα «Μαθήματα πατριδογνωσίας» Ι και ΙΙ, με διηγήματά μου εμπνευσμένα από τη ζωή του χωριού. 

(6) Την μάλλον επιτυχή πρωτοβουλία μιας διάλεξης, τον Νοέμβριο του 2024, με τον τίτλο «Ελεύθερο …πυρπολημένο» που κόμιζε καινούργια στοιχεία για την πυρπόληση και απελευθέρωση του Βογατσικού τον Οκτώβριο  του 1912.

Να θυμηθώ όμως και την οριστική ακύρωση της παρουσίασης του βιβλίου ιστορικής έρευνας «Οι Αιγαιομάχοι» του Χρυσ. Φουντούλη όπου παρουσιάζεται η σπουδαία συμβολή του Ίωνος Δραγούμη στην απελευθέρωση της… Ικαρίας! Η εκδήλωση είχε αναγγελθεί  (είχε τυπωθεί και η σχετική αφίσα) να πραγματοποιηθεί στη Δημ. Βιβλιοθήκη του Άργους Ορεστικού, και αναβλήθηκε — όχι με δική μου ευθύνη. Είχαν δοθεί υποσχέσεις να πραγματοποιηθεί (αυτή τη φορά και στο Βογατσικό) που έσβησαν ήσυχα κι αθόρυβα...

Όλα τα παραπάνω αποτελούσαν προσπάθειες, μέριμνες πολυέξοδες  και εμπνεύσεις μοναχικές που συχνά πραγματοποιήθηκαν με τις ανάλογες δυνατές, αναγκαίες και ικανές συνεργασίες.

Ωστόσο, όλα λαβαίνουν κάποτε ένα τέλος. Άνθρωποι, πράγματα, οράματα και πόθοι. Όμως, «επ’ αγαθώ»: Για να έρθουν οι επόμενοι και να κάνουν ένα καινούργιο  ξεκίνημα που το εύχομαι και το ελπίζω.

«Δεν έκαμα στη ζωή ό,τι ήθελα μα τόσο μπόρεσα» έχει γράψει ο Ίων Δραγούμης εξόριστος στη Σκόπελο. «Ιt is what it  is!» (=αυτά είνι!) που λέει κι φίλος μου Ου Παζαριώτ’ς...

Χαιρετώ εγκάρδια όλες και όλους, άσπονδους εχθρούς και εγκάρδιους φίλους και απομακρύνομαι βέβαιος πως άλλοι ικανότεροι θα  μπορέσουν καλύτερα για τον γενέθλιο τόπο. Με άλλους τρόπους, με άλλες ιδέες, με άλλη προοπτική και δυναμική.

 

ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ

 

 *Δημοσιεύεται στο υπό έκδοση φύλλο της εφημερίδας "Το Βογατσικό" με αρ. 148 (Ιαν.-Ιούν. 2025) με την ευκαιρία της αποχώρησής μου από τη Σύνταξη του εντύπου και την  Επιμέλεια των θεματικών ετησίων Ημερολογίων του Συνδέσμου Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης "Ο Άγιος Κωνσταντίνος".