Παπαδήμος Οικονόμου-Μια επιστολή του 1900

 

Βογατσικό 1900. Μια επιστολή με δυό αιτήματα του ιεροδιδασκάλου Παπαδήμου Οικονόμου προς τον Μητροπολίτη Κοζάνης και Σερβίων Κωνστάντιο.

 

Έρευνα-επιμέλεια: ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ

 

 

Ο π. Δημήτριος Οικονόμου (1927) . Φωτογραφία του Φιλίππου Στεφ. Δραγούμη
 

 

Στο διαδίκτυο¹ εντόπισα ριν από μερικούς μήνες την επιστολή αυτή του Οκτωβρίου του 1900 που ο Παπαδήμος Οικονόμου απευθύνει προς τον τότε Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης Κωνστάντιο. Ο Παπαδήμος προβαίνει σε έκκληση προς τον μητροπολίτη να δεχθεί την προαιρετική ετήσια συνεισφορά των κατοίκων του Βογατσικού υπέρ του Μοναστηρίου του Αγίου Κωνσταντίνου, του οποίου οι λίαν κοστοβόρες πρόσφατες εργασίες συντήρησης, ίσως είχαν  οδηγήσει την Επιτροπή της μονής να επιβάλει (εφάπαξ και οριζόντια;) εισφορά στους κατοίκους της τότε κωμόπολης. Το μοναστήρι φαίνεται ότι διακονείται και από την μοναχή Ευπραξία, η οποία βρίσκεται κατά την στιγμή που γράφεται η επιστολή  στην πόλη της Κοζάνης περιμένοντας να λάβει έγγραφη εντολή του Μητροπολίτη σχετική με το ζήτημα. Εντύπωση προξενεί το γεγονός ότι ενώ το Βογατσικό εκκλησιαστικώς, επομένως και το Προσκύνημα του Αγίου Κωνσταντίνου, υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης, ο Παπαδήμος απευθύνεται στον Μητροπολίτη Σερβίων και Κοζάνης για το συγκεκριμένο ζήτημα.²

Από την επιστολή επίσης αναδεικνύεται ότι, ο Παπαδήμος, ο οποίος είχε ασκήσει και καθήκοντα αρχιερατικού επιτρόπου στην Κορυτσά, είχε κληθεί να προσέλθει σε ποινικό δικαστήριο της πόλης και να επιστρέψει τον εσφραγισμένον σάκκον τον οποίον ο ίδιος ο Κωνστάντιος (ως Πατριαρχικός Έξαρχος τότε) του είχε επιδώσει αλλ’ αυτός εξακολουθεί να διατηρεί την κατοχή του. Ζητά λοιπόν από τον μητροπολίτη, προφασιζόμενος ορισμένους λόγους, να τον υποστηρίξει στην άρνηση του να παρουσιαστεί στο δικαστήριο και να επιστρέψει τον εσφραγισμένον σάκκον. Τι να περιείχε άραγε ο σάκος αυτός; Το 1900 δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η οργάνωση του Μακεδονικού Αγώνα. Η «Άμυνα» του Ίωνος Δραγούμη, στην οποία από τους πρώτους θα μυηθεί ο Παπαδήμος Οικονόμου, θα αρχίσει να συγκεντρώνει μέλη από τον Μάρτιο του 1903, οπότε, ίσως δεν έχει κάποια σχέση το περιεχόμενο του σάκου με «συνωμοτικό» υλικό. Το γεγονός ότι ο σάκος αυτός παραδόθηκε –και εξακολουθεί να παραμένει– σφραγιστός στα χέρια του Βογατσιώτη ιεροδιδασκάλου κεντρίζει εξόχως το ενδιαφέρον μας.

Παρατίθεται πιο κάτω η μεταγραμμένη επιστολή, όπως και το σχετικό αντίγραφο του τεκμηρίου, ύστερα από την εξασφάλιση της σχετικής άδειας εκ μέρους της Κοβενταρείου Βιβλιοθήκης Κοζάνης, την οποία  από τη θέση αυτήν ευχαριστώ.

 

           Η 1η σελίδα της χειρόγραφης επιστολής (Κοβεντάρειος Βιβλιοθήκη Κοζάνης)

 

 

Λῆψις 8 8/βρίου 1900

ἀριθ. Πρωτ. 378

 

                      Σεβασμιώτατε,

ὑποβάλλων πρὸ τῶν ποδῶν τῆς ὑμετέρας σεπ-

τῆς μοι κορυφῆς τὰ βαθύτατα σεβάσματά μου,

τολμῶ νὰ παρακαλέσω αὐτήν θερμῶς ὅπως

ἐπιτρέψῃ τῷ ἐπιδότῃ ταύτης μου Γεωργίῳ Τζήμ-

κᾳ, ὅν ἀποστέλλει εἰς Κοζάνην ἡ ἀξιότιμος

ἐπιτροπή τοῦ ἐνταῦθα εὐαγοῦς καί εὐεργετι-

κοῦ Μοναστηρίου  τοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου, νὰ περι-

έλθῃ τῶν αὐτόθι πάλιν μετὰ τῆς πρὸ ἡμερῶν

εὑρισκομένης εἰς Κοζάνην καλογραίας Εὐπρα-

ξίας καὶ ἐξαιτήσεται τὴν προαιρετικήν

συνδρομήν τῶν εὐσεβῶν καὶ ὀρθοδόξων

Χριστιανῶν τῆς αὐτόθι πόλεως ὑπὲρ τῆς

εἰρημένης Μονῆς, ἥτις ἐσχάτως εἰς πολλάς

ὑπεβλήθη δαπάνας πρὸς ἐπισκευήν αὐτῆς.

        Ἐπὶ τῇ εὐκαιρίᾳ ταύτῃ θαρρούντως

διατυπῶ καὶ τὴν ἑξῆς παράκλησιν, ἥτις κατ’

εὐθεῖαν ἄπτεται τοῦ ἐμοῦ συμφέροντος.

Ἐπειδή κατ’ αὐτάς τὸ ἐν Κορυτσᾷ ποινικόν

Δικαστήριον καὶ αὖθις προσκαλεῖ με νὰ

παραδώσω τὸν ἐσφραγισμένον σάκκον, ὅν

ἄλλοτε ἡ ὑμ.[ετέρα] Σεβασμιότης, καθήκοντα πα-

τριαρχικοῦ Ἐξάρχου ἐκπληροῦσα τῇ Κορυτσᾷ,

ἐνεπιστεύσατό μοι, ἱκετεύω αὐτήν θερμῶς

ὅπως εὐαρεστηθῇ νὰ μοι παράσχει

τὰς πολυτίμους ἐπί τῆς προκειμένης ὑπο-

θέσεως συμβουλάς της, ἴνα μὴ δωρεάν ὑπο-

βάλλομαι εἰς ἔξοδα ἅπερ ἄλλως τε ἐπιβα-

ρύνουσι τὴν ὑμετέραν Σεβασμιότητα.

     Εὐελπιστῶν, ὅτι θὰ μὲ ἀξιώσῃ πατερικῆς

ἀπαντήσεώς της, ἀσπάζομαι εὐλαβῶς τὴν

ἁγίαν δεξιάν τῆς ὑμετέρας Σεβασμιότητος

καὶ διατελῶ

                          ταπεινότατος Αὐτῆς θεράπων

                          +Οἰκονόμος Παπαδημήτριος

 

Ἐν Βογατσικῷ  16^η 7/πτεμβρίου

                   1900

1. Πηγή: Κοβεντάρειος Βιβλιοθήκη/Τεκμήριο Λ2356-01 - Επιστολή προς τον Μητροπολίτη Κωνστάντιο από τον Δημήτριο Π. Σαρικόπουλο [ΣτΕ: Ίσως να πρόκειται για τον κάτοχο του Αρχείου στο οποίο ανήκει η σωζόμενη επιστολή] σχετικά με την αίτηση για προαιρετική συνδρομή προς τους ευσεβείς και ορθόδοξους ευσεβείς του Μοναστηρίου Αγίου Κων/νου στο Βογατσικό/Αρχιερατεία Κωνσταντίνου (1889-1910)². [Αναρτημένο στο διαδίκτυο https://atom.kozlib.gr/index.php/2356-02].

2. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την ενσωμάτωση των Νέων Χωρών, ύστερα από την νικηφόρα έκβαση των Βαλκανικών Πολέμων, οι μοναστηριακές περιουσίες πέρασαν στη δικαιοδοσία του Κράτους. Η Επιτροπή του Αγίου Κωνσταντίνου με το επιχείρημα ότι ουδέποτε το μοναστήρι είχε μοναχούς -όμως τότε ποιος ο ρόλος της μοναχής Ευπραξίας το όνομα της οποίας αναφέρεται στην επιστολή αυτήν του 1900;- με πολύχρονη δικαστική μάχη πέτυχε να χαρακτηριστεί/ονομασθεί η Μονή ως «Προσκύνημα» και έτσι δεν δημεύτηκε η περιουσία που αυτή κατείχε (κυρίως αιγοπρόβατα, υποζύγια και βοοειδή καθώς και χωράφια στη γύρω περιοχή). Αυτό επετεύχθη το 1920 και το προσκύνημα «απεδόθη εις την κοινότητα». Εδώ και πολλά χρόνια βέβαια αυτή η συνθήκη έχει άρδην ανατραπεί. Η « Μονή», που διακονείται από μια μοναχή, απεδόθη και πάλι στην Ι.Μ. Σισανίου και Σιατίστης...