H απατηλά «πλούσια πολιτιστική παραγωγή» ενός βογατσιώτικου Συλλόγου.

 

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

Σαν υφάδι που ξέφτισε… Σαν ρούχο παλιό που πετάχτηκε!

Η έκδοση -και μη κυκλοφορία- του βιβλίου της Αγνής Σταυρίδου "Η Ενδυμασία και η Υφαντική στο Βογατσικό" (1997).

                                  "Η Ενδυμασία και η Υφαντική στο Βογατσικό". Έκδοση του Συνδέσμου Βογατσιωτών                                                                                 Θεσσαλονίκης  "Ο Άγιος Κωνσταντίνος  (1997). Σελίδες 84 σ. , ISBN: 960-278-084-3

Το 1972, ο "Σύνδεσμος (αποδημούντων) Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης",τύπωσε το βιβλίο  Το Bογατσικό, Ιστορία-λαογραφία του αείμνηστου δασκάλου Ανδρέα Kορομήλη που έστω κι αν παρουσίαζε κάποια προβλήματα (ερευνητικής μεθόδου, οργάνωσης της ύλης και ορισμένες -ασυγχώρητες- προχειρότητες) αυτό είναι, και θα εξακολουθήσει να αποτελεί, σταθερό σημείο αναφοράς για τα εκδοτικά πράγματα του Βογατσικού και σημαντική πηγή πληροφοριών για τον τόπο. Ο Σύνδεσμος διένειμε-πούλησε τότε το βιβλίο αυτό πόρτα πόρτα προσποριζόμενος μεγάλο οικονομικό όφελος, τιμώντας παράλληλα και τον συγγραφέα του βιβλίου αφού αναμφίβολα η μεγαλύτερη ανταμοιβή για έναν συγγραφέα είναι η διάδοση του προϊόντος των πνευματικών του κόπων. 

Ακολουθούν στην πορεία από τότε μέχρι το 2010 κι άλλες δυο περιπτώσεις βιβλίων* στις οποίες έχει εμπλακεί- θέσει την σφραγίδα του ο Σύνδεσμος Βογατσιωτών Θεσσαλονίκης. Η πρώτη που θα εξετάσουμε εδώ συνέβη το 1997 και αφορά το αξιόλογο βιβλίο «Η Ενδυμασία και η  Υφαντική στο Βογατσικό», της εκλεκτής ερευνήτριας και Λαογράφου συμπατριώτισάς μας Αγνής Σταυρίδου που ζει στην Αθήνα**. Το βιβλίο αυτό εμπλουτίζεται με πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του αείμνηστου Χρυσόστομου Τρ. Τζημάκα που παραχωρήθηκε ευγενώς στη συγγραφέα σε ανύποπτο χρόνο. Η έκδοση  χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου (μάλιστα σχεδόν υπερκαλύπτοντας κατά δυο φορές το συνολικό κόστος του…) με συγχρηματοδότηση από τη Νομαρχία Καστοριάς, με μέριμνα του καταγόμενου από το Βογατσικό τότε Νομάρχη κ. Γ. Καπαχτσή και από το Υπουργείο Μακεδονίας-Θράκης με ενέργειες που έγιναν εκ μέρους του Συνδέσμου. Το βιβλίο που «επιμελήθηκε» -για την ακρίβεια έχει σχεδόν ξαναγράψει!-  μέχρι κεραίας ο Χρυσόστομος Τζημάκας, τυπώνεται στο τυπογραφείο των εκδόσεων ΣΑΛΤΟ. Με τον εκδότη Βασίλη Σάλτο ο Χρυσόστομος συνδεόταν με αδελφική φιλία έχοντας συνεργασθεί σε πλείστες επιστημονικές και άλλες εκδόσεις στο παρελθόν με εξαιρετικά αποτελέσματα.  Πλην όμως ο Σύνδεσμος καθυστερεί να εκταμιεύσει το ποσό εξόφλησης της οφειλής του, για περισσότερο από ένα χρόνο, παρά το γεγονός ότι  είχε ήδη εισπράξει από τους προαναφερόμενους θεσμικούς οργανισμούς τα ποσά της επιχορήγησης. Ο  εκδότης παραμένει απλήρωτος για όλο αυτό το διάστημα ενώ το βιβλίο έχει τυπωθεί και έχει σταλεί σε δέματα το Σύνδεσμο. Ο Χρυσόστομος για ευνόητους λόγους ένιωσε τουλάχιστον εκτεθειμένος απέναντι στον φίλο του που τυχαίνει να είναι και άνθρωπος της αγοράς μιας τα χρήματα αυτά, που σ’ ένα μεγάλο τους μέρος αποτελούσαν το κόστος της έκδοσης, εκείνος τα χρειάζεται. Θυμός και απογοήτευση δικαιολογημένα κυρίευσε τότε τους συντελεστές της έκδοσης. Επειδή αντιμετώπισα από πολύ κοντά ολόκληρη τη σκληρή διαδικασία της συγκεκριμένης έκδοσης δεν θα δυσκολευτώ καθόλου τώρα να ισχυρισθώ, φοβoύμενος πως υπερβάλω, να πω ότι για το πρώτο έμφραγμα του Χρυσόστομου η κατάσταση εκείνη είχε διαδραματίσει καίριο ρόλο. 

Mε διθυραμβικό τρόπο η εφημερίδα του Συνδέσμου "το Βογατσικό" τη Σύνταξη της οποίας  έχει πια επωμισθεί  μόνος του ο Γιώργος Γιαννούλης, μετά την αποχώρηση από αυτήν πρώτα  του Γιώργου Γκολομπία κι ύστερα  εμού του ταπεινού γράφοντος,  αναγγέλλει ότι εγεννήθη το βιβλίο. Με το λίαν χαρακτηριστικό  επικολυρικό ύφος της γραφής του ο αγαπητότατος φίλος στο φύλλο με αριθμό 103 (Ιαν-Ιουν 1998) επικοινωνεί στην παροικία -εγχώρια και απόδημη- το συμβάν:

(...) "Το νεογέννητο βιβλίο θα φθάσει στην απαστράπτουσα αίθουσα των διαλέξεων, θα υψωθεί στα χέρια του ομιλητή-παρουσιαστή, και όλοι θα ανακράξουν: "Ωσαννά" για τον ερχομό του. Από κει θα πάρει τη στερνή του διαδρομή μέχρι το ράφι της βιβλιοθήκης. Εκεί που στέκουν σε όρθια θέση, κοιτώντας στον τοίχο, όλοι οι γραπτοί λόγοι, βιβλιοδετημένοι και στριμωγμένοι σαν αιχμάλωτοι πολέμου που κρύβουν μέσα τους πολλά, που έχουν να σου μαρτυρήσουν πολλά...". 

Βέβαια διατηρώ μιαν όλως αντίθετη άποψη για το κάθε βιβλίο. Πρώτα υπάρχει η περιπέτεια του συγγραφέα: Σύλληψη-Κυοφορία-Τοκετός. Αλλά η περιπέτεια του ίδιου του βιβλίου -όπως συμβαίνει με κάθε επίγονο ζωντανού οργανισμού πάνω στη γη- αρχίζει μετά την τοποθέτησή του στο ράφι. Το ταξίδι του μπορεί βέβαια να τελειώσει άδοξα π.χ. σε μια ..."ντάνα" στα γραφεία ενός Συνδέσμου ή αραχνιάζοντας κοιτώντας, ανέγγιχτο από χέρια διψασμένου αναγνώστη, τον τοίχο. Όμως το κανονικό θα 'ναι το μήνυμα που μεταφέρει αυτό να κοινωνηθεί ώστε να του εξασφαλίσει την μέλλουσα ζωή (ή τον τελεσίδικο θάνατο).
Ακόμα δυσκολεύομαι να αντιληφθώ αν ο  Γιώργος Γιαννούλης γράφοντας για το νέο βιβλίο:

 "Εν τέλει οι επαναλαμβανόμενοι ψίθυροι για τον ερχομό του κυοφορούμενου -στα σπλάγχνα του Συνδέσμου μας- βιβλίου βγήκαν αληθινοί..."

 υπομειδιά με σημασία ή τα γράφει σοβαρά; Αν δυστυχώς ισχύει το δεύτερο οφείλω να πω πως μόνο "ψίθυροι" δεν ήταν όλη αυτή η στενάχωρη  ιστορία... 
Θορυβώδης και ομιλητική απουσία όμως κάθε σοβαρότητας εκ μέρους του Συνδέσμου, ναι! Για μια ακόμα φορά ήταν !

Το αποτέλεσμα της (ακατ)ανόητης αυτής -και αδιευκρίνιστης μέχρι σήμερα- τακτικής εκ μέρους του Συνδέσμου ήταν πως το βιβλίο εδέησε να  παρουσιασθεί στην αίθουσα της Δυτικομακεδονικής Στέγης σε μια άρον άρον παρουσίαση την 1η Φεβρουαρίου 1998 [σχεδόν ένα χρόνο από τότε που είχε ετοιμασθεί]. Από την παρουσίαση θα απουσιάσουν με σημασία τόσο η συγγραφέας Αγνή Σταυρίδου όσο και ο επιμελητής της έκδοσης Χ. Τζημάκας. Στέλνουν ωστόσο κι οι δυό τους επιστολές που διαβάζονται στην εκδήλωση:  

 "Με μεγάλη μου λύπη αδυνατώ να παραστώ στην εκδήλωση του Συνδέσμου, λόγω της σοβαρότητας της υγείας μου. Ευρίσκομαι χειρουργημένη στο νοσοκομείο. Η μοίρα το έφερε έτσι ώστε να μου στερήσει τη χαρά να παρευρεθώ κοντά σας σ' αυτή την τόσο σημαντική για μένα στιγμή. Χαίρομαι που με την έκδοση του βιβλίου αυτού  συνέβαλα, ώστε οι επόμενες γενιές να έχουν στα χέρια τους ένα υλικό που σε λίγο δεν θα υπάρχει πια(...).

[απόσπασμα της επιστολής της Αγνής Σταυρίδου που αναγνώσθηκε στην εκδήλωση]

    "Επειδή λόγοι ανεξάρτητοι από τη θέλησή μου δεν μου επιτρέπουν να παραστώ στην παρουσίαση από την κ. Αγνή Σταυρίδου του προσφάτως "εκδοθέντος καλαίσθητου βιβλίου " της  ....
    (...) Και μολονότι η παρούσα έκδοση εμφανίσθηκε σαφώς καθυστερημένη, υπό ασαφή επιχειρηματολογία, ο γράφων δεν θα ασχοληθεί με το θέμα αυτό γιατί σεμνύνεται ότι διήλθε από το στάδιο των θερμών αντιδράσεων στο υπερβατικό (στοχάζομαι την μοίρα των ευεργετούντων) και προβαίνει στην έκφραση συγχαρητηρίων και ευχαριστιών στον Πρόεδρο και στα μέλη του Δ.Σ, του συνδέσμου Βογατσιωτών (...).

[απόσπασμα της επιστολής του Χ.Τζημάκα που αναγνώσθηκε στην εκδήλωση]


   Αν λοιπόν όντως το πρόβλημα ήταν απλώς λόγοι υγείας ο Σύνδεσμος θα μπορούσε κάλλιστα να αναβάλλει την παρουσίαση σε ευθετότερο χρόνο όταν τα προβλήματα αυτά θα είχαν υφεθεί. 
   Αλλά φαίνεται δεν ήταν αυτοί οι ακριβείς λόγοι...

Το βιβλίο παρέμεινε –και  παραμένει ακόμα απ΄όσο γνωρίζω- μέσα σε δέματα στα γραφεία του Συνδέσμου χωρίς να ξαναγίνει μνεία επ' αυτού ή να επιχειρηθεί με κάποιον τρόπο να διακινηθεί ανάμεσα στους "απανταχού" Βογατσιώτες. 



   ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

*Εξαιρώ τον "Τιμητικό τόμο στον Χρυσόστομο Τζημάκα" (2013) –για τον οποίο  ήδη έχω γράψει-http://envogatsiko.blogspot.gr/2013/06/blog-post.html και την αναγνωστική τύχη του οποίου μέχρι στιγμής αγνοώ.

** Η διδακτορική διατριβή της Αγνής Σταυρίδου έχει τίτλο "Βογατσικό : ιστορία και λαογραφία. Μια προσέγγιση από τη σκοπιά της προφορικής ιστορίας"
(επιβλέπουσα καθηγήτρια: Σκουτέρη-Διδασκάλου Ελεωνόρα, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης-Tμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας). Θα έπρεπε ήδη να έχει ανατυπωθεί και κυκλοφορήσει ανάμεσα στους βογατσιώτες αυτό το πολύτιμο υλικό. Το σπίτι της Αγνής στην Αθήνα έχει μετατραπεί σ' ένα ...άτυπο μικρό λαογραφικό μουσείο του τόπου καταγωγής της. [Μάταια περίμενα να δω επί πολλά χρόνια να τιμηθεί αυτή  γυναίκα, για την ανεκτίμητη προσφορά της, σε κάποια  από τις πολλές παράτες που στήνονταν "κάθε τρεις και λίγο" στο χωριό]. 

     Οικογενειακή φωτογραφία (της οικογένειας Σαββαρίκα) που επιλέχθηκε 
   να κοσμήσει το εξώφυλλο του βιβλίου. Περίπου 1910-Αρχείο Νώντα Τσίγκα.

                                                                              ΝΩΝΤΑΣ ΤΣΙΓΚΑΣ